اهمیت بارگیری و تخلیه کالا به مجموعه فعالیت‌هایی که برای حمل و نقل کالا از مبدا به مقصد انجام می‌شود بارگیری و تخلیه کالا گفته می‌شود. برای بارگیری و تخلیه کالا با توجه به نوع محموله و مقصد، از روش‌های مختلف از جمله حمل و نقل زمینی، هوایی و دریایی استفاده می‌شود. از معیارهای مهم در تجارت موفق، انتخاب بهترین شیوه برای بارگیری کالا است. بارگیری و تخلیه کالا از بخش‌های اصلی تجارت‌های کوچک و بزرگ است و از این رو مهم تلقی می‌شود که انتخاب نامناسب شیوه حمل و نقل نامناسب خسارت‌های زیادی را برای محموله و صاحب آن به همراه دارد.
چگونگی بارگیری و تخلیه کالا
فعالیت‌هایی که برای حمل و نقل کالا از یک مبدا مشخص به مقصد مشخص انجام می‌شود، بارگیری و تخلیه کالا گفته می‌شود. امکان دارد این حمل و نقل بین چند نقطه محل انجام شود، اما در حالت کلی، قوانین کلی آن تغییری نمی‌کند. بارگیری و تخلیه توسط وسایل و ابزار مختلف انجام می‌شود؛ به عبارت دیگر این کار ابزار و تجهیزات خاص خود را دارد. علاوه بر آن، نیروی انسانی در بارگیری و تخلیه نقش مهمی دارد و متخصصانی در این عرصه هستند که کار را به شیوه حرفه‌ای انجام می‌دهند.
فرآیند بارگیری و تخلیه کالا بر اساس نیازهای موجود با وسایل حمل و نقل مختلف انجام می‌شود. مسیرهای زمینی، هوایی و دریایی ارکان اصلی این فرآیند محسوب می‌شوند که گاهی با توجه به تحت شرایط و نوع کالا، یکی بر دیگری برتر است. هر یک از این شیوه‌ها در تجارت موثر است اما مهم آن است که بهترین شیوه حمل و نقل با توجه به نوع کار و شرایط انتخاب شود.
بارگیری به طور معمول از انبار و مخازن کارگاه‌ها و کارخانه‌ها شروع می‌شود، وسیله حمل و نقل بر اساس مسافتی که باید طی شود و جحم و میزان بار و حتی نوع بار انتخاب شده و سرانجام به مقصد می‌رسد. تاجران با تجربه و حرفه‌ای، پس از بررسی دقیق شرایط موجود، روش حمل و نقل مناسب کالای خود را انتخاب می‌کنند و محموله خود را در کمترین زمان و با مناسب‌ترین قیمت به مقصد می‌رسانند. انتخاب درست وسیله نقلیه سرعت روند بارگیری را افزایش داده و می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. تخلیه کالا نیز عملی مشابه بارگیری است که در مقصد مورد نظر انجام می‌شود.
حمل نقل هوایی
حمل و نقل هوایی مطمئن ترین روش برای بارگیری و تخلیه کالا است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام می‌شود. است. حمل و نقل هوایی نقش مهمی در عرصه حمل و نقل بین المللی دارد و شامل اجاره هواپیما، خدمات زمینی فرودگاه و رساندن کالاهای موردنظر در زمینه‌های صنعتی و غیر صنعتی به مقصد و گیرنده است. خدمات حمل و نقل هوایی شامل صادرات و واردات، ترانشیپ، کالای خطرناک، کالای فاسد شدنی، چارترینگ پرواز باری، بار نمایشگاهی، لوازم شخصی و غیره است. بارگیری و تخلیه کالا با توجه به شرایط خاص پرواز به دقت انجام می‌شود و در آن شاخص‌های مختلفی از جمله وزن کالا و نوع آن اهمیت دارد.
حمل نقل زمینی
حمل و نقل زمینی از رایج‌ترین شیوه‌ها برای بارگیری و تخلیه کالا است که در سطح داخلی و بین‌المللی انجام می‌شود. شرایط آب و هوایی و حجم ترافیک تاثیر زیادی در دقت، امنیت و سرعت عمل حمل و نقل زمینی دارد. ترانزیت، حمل با کامیون یخچالی، درب به درب (door to door)، حمل محمولات حجیم و حمل مرکب از خدمات این نوع حمل و نقل است. در حمل و نقل مرکب از چند وسیله نقلیه زمینی، ریلی، هوایی برای ارسال بار به مقصد استفاده می‌شود و بنابراین ممکن است فرآیند بارگیری و تخلیه کالا چندبار انجام شود.
حمل نقل دریایی
عمده انتقال کالا در این نوع از حمل و نقل انجام می‌شود که یک سوم آن کالاهای نفتی، یک سوم کالاهای فله و خشک و مابقی کالاهای غیر فله است. در حمل و نقل دریایی توسط کشتی، فرآیند بارگیری و تخلیه کالا دوبار انجام می‌شود. ابتدا محموله از انبارها توسط کامیون‌ها بارگیری و در بندر‌ها تخلیه می‌شوند و سپس توسط جرثقیل‌های مخصوص در کشتی‌های باربری بارگیری و در نهایت در بندر مقصد تخلیه می‌شود. حمل و نقل دریایی به شیوه‌های مختلفی مانند ارسال مستقیم، کراس استافینگ، ترانشیپ، چارترینگ، گروپاژ و پروژه‌ای، استفاده از کانتینرهای یخچالی و غیره انجام می‌شود.
حمل نقل ریلی
حمل و نقل ریلی تا کنون نقش کمتری در زمینه تجارت حمل ونقل بین المللی داشته است اما توسعه خطوط ریلی می‌تواند با پیشرفت چشمگیری در این زمینه همراه باشد. با این حال حمل مواد معدنی از جمله سنگ آهن و سنگ آهک، حمل انواع کالا مانند چوب،کانتینر، حمل کالاهای باارزش و فاسد شدنی از قبیل برنج و گندم، حمل تولیدات فولادی مثل تیرآهن و میلگرد و … از ایستگاه‌های راه آهن بارگیری و در ایستگاه‌های راه آهن داخلی و همین طور کشورهای آسیای میانه، کشورهای حوزه دریایی بالتیک، روسیه و تعدای دیگر از کشورها تخلیه می‌شود. بارگیری و تخلیه کالا از واگن‌ها در معادن و بنادر و حمل مرکب بارهای جاده ای – ریلی از جمله کاربرد حمل و نقل ریلی است.
قوانین و نکات مهم بارگیری و تخلیه کالا
در بارگیری و تخلیه کالا قوانین مختلفی وجود دارد که می‌تواند با توجه به نوع وسیله حمل و نقل متفاوت باشد. همچنین نکاتی را باید هنگام بارگیری و تخلیه کالا رعایت کرد که کالای مورد نظر بدون هیچ‌گونه آسیبی به مقصد برسد. در این قسمت به برخی از این قوانین و نکات اشاره می‌کنیم.
- در هر فرآیند حمل و نقلی، صدور بارنامه الزامی است. بارنامه شامل اطلاعاتی از مبدا، مقصد، نوع بار و غیره است که حامل را برای حمل و نقل بار مورد نظر تایید می‌کند. عدم وجود بارنامه، بارگیری و حمل کالا را متوقف می‌کند و می‌توان بارنامه اصلی‌ترین قانون در بارگیری و حمل و نقل است.
- در بارگیری یک کالا، قوانینی برای توزیع بار و رعایت ظرفیت بارگیری وجود دارد که رعایت آن علاوه بر سلامت محموله، سلامت و امنیت وسیله نقلیه را نیز تضمین می‌کند. به عنوان مثال وزن بار به هنگام بارگیری در هواپیما مرتب بررسی می‌شود و در صورت اضافه بار، اجازه پرواز صادر نمی‌شود. در دیگر وسایل نقلیه هم به همین ترتیب است.
- محل بارگیری و تخلیه کالا می‌تواند مکان‌های مختلفی از جمله بندر، راه آهن، فرودگاه یا یک انبار باشد. آنچه که مهم است مکان مورد نظر نباید خارج از محدوده جغرافیایی مشخص شده در بارنامه صادرشده باشد. در واقع، رعایت شرایط و ضوابط تعیین شده از طرف ارگان یا فرد صاحب کالا الزامی است.
- وسیله نقلیه باید متناسب با محموله مورد نظر انتخاب شود. این وسیله باید ظرفیت مناسب و فضای کافی برای جاسازی بار داشته باشد. همچنین برای حمل محموله ایمن باشد.
- ابزار و تجهیزات مورد استفاده برای نگهداری و مهار بار، باید به قدر کافی محکم و مقاوم باشند.
وظایف کارکنان در بارگیری و تخلیه کالا
نیروی انسانی نقش بسزایی در بارگیری و تخلیه کالا دارند. درست است که بارگیری کالا توسط تجهیزات مختلف از جمله جرثقیل‌های غول پیکر انجام می‌شود، اما وجود نیروی انسانی برای مدیریت این فرآیند، رعایت قوانین و مقررات، نحوه چینش بار و غیره الزامی است. برخی از وظایف کارکنان در بارگیری و تخلیه کالا عبارت است از:
- اطلاع از نوع بار و نحوه بارگیری
- نظارت و بررسی هنگام تحویل کالا، بارگیری و تخلیه کالا
- رعایت نکات ایمنی و فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای تجهیز بار
- انجام هماهنگی‌های لازم با حامل و اطلاع رسانی درباره شرایط خاص بار
- توجه به نیازهای مشتری در هنگام بارگیر، حمل و تخلیه کالا
- پوشیدن لباس‌های مناسب از جمله کلاه ایمنی در زمان بارگیری
- اطمینان از سالم بودن در هنگام بارگیری
تخلیه و بارگیری کالاهای خطرناک
در بین محموله‌هایی که هرروزه در بنادر، فرودگاه‌ها و غیره بارگیری و آماده ارسال به مقصد می‌شود، بارگیری و تخلیه کالای خطرناک از شرایط خاصی برخوردار است. کالایی که هنگام حمل، امکان انفجار، آتش‌سوزی، تشعشعات خطرناک، بیماری و مرگ انسان را دارد، کالای خطرناک نامیده می‌شود. مواد سمی، رادیو اکتیو، خود اشتعال و… در این گروه جای می‌گیرند که باید با دقت و بازبینی خاصی بارگیری و تخلیه شوند.
بارگیری بسته‌های حاوی مواد خطرناک، باید به نحوی انجام شود که در محل قرار گیری بار، محکم و ثابت قرار بگیرند و با استفاده از ابزارهایی از جابجایی و واژگونی آن‌ها جلوگیری شود. به محض رسیدن بار به مقصد، باید تخلیه با اقدامات احتیاطی انجام شود. پس از تخلیه نیز لازم است همه سطوح حامل مواد خطرناک با رعایت ایمنی پاکسازی شود.
سخن پایانی
در این مطلب از سایت ستاره آبی دریا با شما همراه بودیم. حمل و نقل بخش مهم تجارت است که به شیوه‌های مختلف زمینی، هوایی و دریایی انجام می‌شود. در هر یک از این شیوه‌ها، بارگیری و تخلیه کالا بسیار مهم است و باید به درستی صورت بگیرد. انتخاب وسیله حمل و نقل مناسب با توجه به نوع بار و زمان مورد نظر اصلی مهم در این زمینه است. مهم‌ترین قانون در بارگیری و تخلیه کالا، صدور بارنامه است که در آن اطلاعات و مجوزهای بارگیری، حمل و تخلیه کالا ذکر شده است.
