حمل و نقل جاده‌ای، از قدیمی‌ترین روش‌های حمل و نقل ، یکی از مهم‌ترین بخش‌های تجارت بین المللی، حمل و نقل می‌باشد که با استفاده از روش‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از قدیمی‌ترین روش‌های این امر، حمل و نقل جاده‌ای است که دارای قوانین و ضوابط خاصی است. این ضوابط، در واقع راهنمایی هستند برای حمل بهتر بارها و انتقال آن‌ها به مقصد. در ادامه این مطلب، استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای را بیان می‌کنیم.
استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای
در سال‌های گذشته، با توجه به افزایش چشمگیر استفاده از حمل و نقل جاده‌ای، در جهت افزایش امنیت و سلامت بارها، قوانین و استانداردهایی تنظیم شد که می‌تواند به عنوان یک راهنما برای کارفرما و رانندگان نیز باشد. این قوانین در چند فصل تهیه شده‌اند و وظایف مالک بار و حمل کننده، نیازهای اولیه و سایر موارد را مشخص می‌کند. در ادامه قوانین و استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای را بیان می‌کنیم.
فصل اول، مدارک مورد نیاز رانندگان
رانندگانی که در زمینه حمل و نقل جاده‌ای فعالیت دارند، علاوه بر داشتن مدارک عمومی، مانند گواهینامه، بیمه شخص ثالث و … باید مدارکی مدارک دیگری نیز همراه داشته باشد که این مدارک به شرح زیر هستند.
دفترچه کار
در استانداردهای حمل و نقل زمینی همراه داشتن دفترچه کار، یکی از مدارک بسیار مهم تلقی می‌شود. این مردک به نوعی برگه فعالیت رانندگان می‌باشد که به استناد ماده 6 قانون الزام، توسط پلیس راه در آن درج می‌شود و بر اساس تبصره ذیل ماده 6 قانون الزام تردد، حمل بار بدون آن ممنوع است. در صورتی که رانندگان این مدرک را به همراه نداشته باشند، سازمان می‌تواند در صورت تخلف راننده، وی را در هر نوبت تا 6 ناه جریمه و دفترچه راننده را ضبط کند.
کارت شناسایی هوشمند
یکی دیگر از مدارک مورد نیاز برای حمل و نقل بار، داشتن کارت هوشمند عکس دار می‌باشد. این مدرک توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، به منظور تسهیل در امر حمل و نقل و شناسایی رانندگان بین شهری و کنترل رانندگان در حین تردد از مبدا تا مقصد صادر می‌شود. تمامی رانندگان دارای دفترچه کار که در زمینه حمل و نقل جاده‌ای فعالیت دارند، باید با مراجعه به سازمان استان‌ها نسبت به تکمیل فرم پرسشنامه و اخذ این مدرک اقدام کنند.
کارت وابستگی
رانندگانی که برای یک شرکت خاص، کار می‌کنند، باید این کارت را داشته باشند تا مشخص شود وسیله نقلیه برای کدام یک از شرکت‌های حمل و نقل مسافر و یا بار می‌باشد. این مدرک توسط خود شرکت‌ها صادر می‌شود و رانندگان برای اخذ آن، باید به واحدهای مشخص این کارت در شرکت خود مراجعه کنند.
کارت صحت و سلامت جسمی و روحی
یکی از مدارکی که همراه داشتن آن، طبق استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای الزامی است، کارت صحت و سلامت جسمی و روحی می‌باشد. تمامی رانندگان بخش حمل و نقل جاده‌ای، باید از طریق مراجعه به وزارت بهداشت و درمان، نسبت به دریافت این مدرک اقدام کنند و در زمان سفر، کارت صحت و سلامت جسمی و روحی را به همراه داشته باشند. در صورتی که هر شرکتی، بدون داشتن این مدرک، به راننده‌ای بار و یا مسافر بسپارد، به استناد بند ب، ج و ه ماده 3 آیین نامه حمل بار و مسافر، متخلف به حساب می‌آید و شرکت مذکور، جهت برخورد قانونی به کمیسیون ماده 12 معرفی می‌شود.
کارت شناسایی ناوگان حمل و نقل
طرح شناسایی ناوگان باری و مسافری صرفا یک طرح آماری بوده و به منظور نگهداری اطلاعات ناوگان‌ها طراحی شده است. در کارت شناسایی ناوگان، مشخصات وسیله نقلیه بیان شده و هدف اصلی آن جمع آوری اطلاعات ناوگان و مسائل جانبی نظیر صدور کارت آمار و برچسب فقط برای هماهنگی با پلیس راه و شرکت‌های حمل و نقل در جهت هدایت ناوگان فاقد کارت آمار به مراکز آمارگیری پیش‌بینی شده است. این کارت در پایانه‌های باری و مسافری نیز استفاده می‌شود.
دفترچه مدت کار و بازرسی سرعت
دفترچه مدت کار و بازرسی سرعت، در واقع مدرکی است که از طرف نیروی انتظامی برای رانندگان واجد شرایط بخش مسافربری صادر می‌شود و بر اساس آن، مدت کار رانندگان در طول سفر و زمان تعویض آن‌ها مشخص و تخلفات رانندگان در آن ثبت می‌شود. طبق استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای همراه داشتن این مدرک در طول مسیر الزامی است و در صورت تخلف، برای مدت محدودی از آن‌ها ضبط می‌شود.
فصل دوم: تجهیزات لازم برای خودرو
طبق استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای تمامی رانندگان باید تجهیزات جانبی را برای خودرو خود تهیه کنند و در طول سفر آن‌ها را به همراه داشته باشد. از مهم‌ترین این تجهیزات، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- جعبه کمک‌های اولیه: در این جعبه اسباب و لوازم مورد نیاز برای کمک‌های اولیه درمانی به شخص مصدوم فراهم شده است
- علائم ایمنی: این تجهیزات در هنگام بروز تصادف و یا خرابی وسیله نقلیه، به منظور هشدار دادن به دیگر وسایل نقلیه که از آن محل عبور می‌کنند، استفاده می‌شود. علائم ایمنی معمولا شامل مثلث شبرنگ، چراغ چشمک زن و … می‌باشد
- کپسول آتشنشانی: کپسول آتشنشانی باید دارای نشان استاندارد باشد و ظرفیت آن نیز کمتر از 10 کیلوگرم نباشد. همچنین مهلت اعتبار آن نیز باید توسط سازمانی‌های مسئول تایید شده باشد
- دستگاه تاخوگراف: دستگاهی است که سرعت وسایل نقلیه و مدت کار راننده و مسافت طی شده در واحد زمان را مشخص و ثبت می‌کنید. این دستگاه، طبق ماده 60 آیین نامه راهنمایی رانندگی و ماده 4 آیین نامه حمل و نقل بار، برای وسایل نقلیه باری و مسافری الزامی است و تمامی این وسایل باید به تاخوگراف مجهز باشند
- زنجیر چرخ: طبق استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای در فصول سرد، تمامی خودروهای باربری، باید تعداد لازم زنجیر چرخ را به همراه داشته باشند
- لاستیک‌های آجدار: تمامی لاستیک‌های وسایل نقلیه، باید استاندارد و متناسب با وزن کل خودرو باشد و استفاده از لاستیک‌های کوچک‌تر و یا بزرگ‌تر از مقداری که در کارت شناسایی وسایل درج شده باشد، ممنوع است. همچنین برای وسایل نقلیه باری و مسافربری، استفاده از لاستیک‌های توپر، تحت هیچ شرایط مجاز نمی‌باشد
آشنایی با استاندارد ISO 39001
یکی از استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای ISO 39001 می‌باشد که به منظور مدیریت ایمنی در حمل و نقل جاده‌ای برای اولین بار در سال 2008 مورد بررسی و در سال 2012، تحت مسئولیت کمیته فنی سازمان جهانی استاندارد با هدف کاهش تلفات و مصدومیت‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای تهیه و تنظیم شد.
اجرای استاندارد ISO 39001 نیازمند تشکیل نظام تردد جاده‌ای و قراردادن سازمان‌های ذی ربط در جایگاه بهبود ایمنی ترافیک و کاهش آمار تلفات و مجروحین ناشی از تصادفات جاده‌ای است.
طبق استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای ایزو 39001 می‌تواند در دسترس تمامی سازمان‌های دولتی و خصوصی که به نظام تردد جاده‌ای در تعامل باشند، قرار بگیرد. البته لازم به ذکر است که بهره‌مندی از این استاندارد، نیازمند رعایت کردن نکاتی است که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم.
- پایه‌گذاری، اجرا، توجه و بهبود نظام مدیریت ایمنی ترافیک جاده‌ای
- اطمینان از انطباق حمل و نقل جاده‌ای کشور خود با نظام مدیریت ایمنی ترافیک جاده‌ای
- آشکارسازی انطباق با این استاندارد جهانی
- مشاهده و ارزش‌گذاری تعداد تصادفات، تلفات و مجروحان حوادث حمل و نقلی
- ارائه گزارش روند بهبود متوالی ایمنی ترافیک
- مشاهده و ارزش‌گذاری حوادث مرتبط با ایمنی ترافیک جاده‌ای
با استفاده از این استاندارد، ایمنی بار و مسافران تا حد زیادی افزایش پیدا می‌کند و هم در سازمان‌ها و هم از نظر کاربران خدمات، یک اعتماد در ایمنی جاده و ترافیک ایجاد می‌شود. در استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای ISO 39001 در 10 بند زیر تنظیم شده است.
- دامنه کاربرد
- مراجع الزامی
- اصطلاحات و تعاریف
- محتوا سازمان
- رهبری
- برنامه‌ریزی
- پشتیبانی
- اجرا
- ارزیابی عملکرد
- بهبود
مسئولیت سازمان‌های حمل و نقل جاده‌ای
سازمان‌های حمل و نقل بار، مسئولیت‌های سنگینی در قبال سلامت بار مورد نظر دارند. در استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای اشاره‌های مستقیمی به حفظ سلامت و امنیت بار شده است و قوانین محکمی برای این منظور در نظر گرفته شده است. در زمان انتقال بار، مسئولیت تمامی بار بر عهده رانندگان می‌باشد و آن‌ها باید به بهترین شکل ممکن و در مدت زمان تعیین شده، بار را به مقصد مورد نظر کارفرما منتقل کنند.
به طور معمول وظیفه بیمه کردن بارها به عهده سازمان‌های حمل و نقل می‌باشد اما در شرایط خاص و طبق توافق بین مالک بارها و همچنین حمل کنندگان، ممکن است کارفرما درخواست بیمه اضافی بر روی بار داشته باشد و یا شرکت بیمه‌ای که سازمان معرفی می‌کند را قبول نداشته باشد، در این صورت می‌توان طبق توافقات انجام شده، خود کارفرما بار را بیمه کند و یا پیشنهاد شرکت بیمه دیگری را بدهد که می‌تواند بر روی هزینه‌های حمل و نقل تاثیر زیادی داشته باشد.
سخن پایانی
در این مطلب از وب‌سایت ستاره آبی دریا، استانداردهای حمل و نقل جاده‌ای و استاندارد ISO 39001 را بیان کردیم. این قوانین و ضوابط، به عنوان یک راهنما برای رانندگان و شرکت‌های حمل و نقل می‌باشند که می‌توانند ایمنی حمل بار را در زمان حمل و نقل افزایش بدهد.
با استفاده از خدمات مجموعه ستاره آبی دریا در زمینه‌ی حمل و نقل دریایی، زمینی، هوایی و ریلی می‌توانید محصولات خود را به هر نقطه از جهان که بخواهید ارسال کنید. مجموعه ما با استفاده از بروزترین استانداردهای جهانی و همچنین بهره‌گیری از بهترین وسیله‌های حمل و نقل، می‌تواند بار شما را در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه، به مقصد مورد نظر شما برساند.
