مقدمه
در چند سال اخیر رابطه كانتينر با تجارت جهاني، كيفيت، ايمني و محيط زيست مورد توجه بسیاری از سازمان‌هاي بين المللي قرار گرفته است. از ویژگی‌های كانتينر می‌توان به امكان ترانزيت كالا از مرزهاي بين المللي و همچنین امکان كنترل آن توسط گمرکات در سراسر جهان اشاره کرد؛ چراکه هر كانتينر به صورت مجزا از شناسنامه کانتینر یا همان شناسه كاربري برخوردار است. از آنجایی که تشخيص نوع بار و شناسايي كانتينرها يكي از مهمترین فاکتورها در حمل و نقل دریایی مي‌باشد، لازم است كه تحول فرایند لجستيك در صنعت كشتيراني بررسی شود.
در اين مطلب وبلاگ شرکت حمل و نقل بین المللی ستاره آبی دریا سعي شده است تا نحوه شماره‌گذاري كانتينرها مطابق با استاندارد 6346 ISO بررسی و اطلاعاتی مفید در خصوص صنعت لجستيك ارائه شود. در پايان نیز پيشنهاداتي در زمينه عمليات لجستيكي ارائه می‌شود تا شما با چشمانی باز وارد این عرصه شوید.
مروری بر تاریخچه و شناسنامه کانتینر
پيشرفت تكنولوژي در زمينه حمل و نقل موجب شده است تا متصديان حمل و نقل تمام تلاش خود را به كار گیرند تا کالاها با سرعت بیشتری به مقصد برسند. کانتینر يكي از ابزارهایی است که موجب تسهيل حمل و نقل بين المللي می‌شود. استفاده از كانتينر از اوایل دهه 1970 مرسوم گردید و كانتينرهاي استاندارد 2 الی 3 سال بعد وارد عرصه حمل و نقل دریایی شدند؛ به گونه‌ای که بسیاری از هزينه‌هاي حمل و نقل و بسته‌بندي به طور قابل ملاحظه‌ای كاهش يافتند. در واقع، استاندارد كانتينرها هر کدام بايد در هر مسير تجاري با توجه به تعداد دفعاتي كه جابه‌جا می‌شوند، محاسبه شوند.
شناسنامه كانتينر را می‌توان بر اساس وزن، اندازه و ابعاد تعیین کرد. طبق استانداردی که موسسه استاندارد بین المللی ISO پیشنهاد کرده، بهتر است از کانتینرهایی با طول 10-20-30-40 فوتی استفاده کرد. البته، در عصر جدید حمل و نقل، برخی از کشورها اقدام به استفاده از کانتینرهایی با طول 45 و عرض 8 با ارتفاع 9.60 فوتی کرده‌اند. يكي از ويژگي‌هاي كانتينر شبیه بودن آن‌ها از نظر ابعاد در سراسر جهان است که اين امر شناسايي آن‌ها را بسیار دشوار می‌کند. از این رو، لزوم درج شماره شناسایی بر روی هر کانتینر ضروری بوده و تمام شرکت‌های حمل و نقل باید برای کانتینرهای خود یک شماره سند منحصربفرد ایجاد کنند.
شناسنامه کانتیر چه جزئیاتی را در بر می‌گیرد؟
شماره‌گذاري و درج علائم بر روی کانتینرها علاوه بر تسهيل شناسايي ، اطلاعاتی مفید نظیر نوع و ظرفيت هر کانتینر را براي متصدیان گمرک فراهم مي‌كند. 6346 ISO يك استاندارد بين المللي براي علامت‌گذاري و شناسايي هر کانتینر بوده که توسط دفتر بین المللی BIC گردآوری شده است. جزئیات شناسنامه هر کانتیر که در اصطلاحات حمل و نقل دریایی نیز می توانید ان ها را پیدا کنید عبارت است از:
- شماره شناسایی
- کد نوع و اندازه
- لوح تایید گمرکی
- کد کشور، اندازه و نوع کانتینر
- علامت سازمان رده بندی
- لوح تایید ایمنی
- خصوصیات عملیاتی کانتینر
در واقع، شماره شناسنامه کانتینر موجب می‌شود تا کانتینرها هرگز با یکدیگر اشتباه گرفته نشوند و این امر جابجایی آن‌ها را آسان می‌کند. لازم به ذکر است که شماره شناسایی هر کانتینر مانند کد ملی افراد منحصربفرد بوده و هرگز یک شماره برای دو کانتینر صادر نمی‌شود. این شماره از 4 حرف لاتین و 7 عدد تشکیل شده است. این شماره‌ها شامل سه بخش “کد مالک”، “شماره سری” و “شماره تطبیق” می‌شوند. نمونه یک شماره شناسایی کانتینر به شرح زیر است:
- CSQU3053476
تمامي اين چهار حرف و هفت عدد، شماره شناسنامه كانتينر را تشكيل داده و نبايد هیچ قسمتی از آن را موقع بررسي حذف كرد. از آنجايي كه شماره شناسايي كانتينر در سراسر جهان اعتبار دارد، به يك متصدی بين المللي براي نظارت کردن بر آن احتياج است که مسئول این امر دفتر بين المللي كانتينر می‌باشد. اين دفتر که مرکز آن در کشور فرانسه واقع است در سال 1933 تحت حمايت اتاق بين المللي بازرگاني تاسیس شد. هدف از تاسیس آن نیز ارتقاي تجارت كانتينري از طريق افزايش سطح همكاري بین سازمان‌هاي مختلف تجاري بود. در سال 1960 بود که اين دفتر توسط سازمان جهاني استاندارد به عنوان تنها مرکز ثبت و شناسایی مالكيت كانتينر انتخاب شد.
کد مالکیت شناسنامه کانتینر چیست؟
کد BIC همان كد مالک است كه توسط اين دفتر به صاحب كانتينر تعلق مي‌يابد. در بیشتر مواقع این کد به حرف لاتین U ختم می‌شود که این حرف برای کانتینرهای دریایی استفاده می‌شود. شماره سري نیز يك عدد 6 رقمي بوده و به انتخاب مالك به هر يك از كانتينرهاي تحت مالکیت وی اطلاق مي‌گردد. آخرين عدد از شماره شناسايي كانتينرها ” شماره تطبيق ” می‌باشد.
البته، اين عدد با شماره سري و كد مالك رابطه رياضي داشته و نمي‌تواند دلخواه باشد؛ به گونه‌ای که در صورت شک داشتن به كد شناسايي كانتينر می‌توان ارتباط رياضي بین اعداد را محاسبه و از صحت آن اطمينان حاصل كرد. اين شماره ممکن است گاهی با كمي فاصله از شماره سري درج شود و گاهي هم ممکن است در يك مربع قرار گیرد که خود مربع نیز جزئي از شماره شناسنامه كانتينر است.
رابطه ریاضی شماره تطبیق
در این رابطه ریاضی به هر یک از حروف لاتین یک عدد نسبت داده شده است. به طور کلی، اعداد همیشه با رقم 10 شروع می‌شوند. در واقع، طبق استانداردی که در مطالب فوق اشاره شد، مضارب 11 حذف شده و چهار حرف لاتینی که مربوط به مالک است به عدد تبدیل شده است. به عنوان مثال مضارب 11-22-33 حذف شده‌اند. سپس، این 4 حرف با 6 عدد شماره سری اقدام شده و یک عدد 10 رقمی ایجاد می‌کنند. سپس، این اعداد را در نرم‌افزارهای پیشرفته که برای شناسایی این کدها طراحی شده‌اند وارد می‌کنیم.
این نرم افزار که MATLAB نام دارد مطابق با فرمول ریاضی که برای آن تعریف شده اقدام به محاسبه اعداد کرده و در پایان یک عدد را نشان می‌دهد. این عدد در واقع همان “شماره تطبیق” کانتینر است که باید با شماره درج شده بر روی آن مطابقت داشته باشد. در غیر این صورت بار شما توقیف شده و به عنوان کالای قاچاچ با آن رفتار می‌شود.
نحوه کد گذاری شناسنامه کانتینر
بسیاری از کانتینرها به روش استاندارد ISO 6346شماره گذاری نمی‌شوند و روش کد گذاری آن‌ها به دو صورت زیر می‌باشد:
بر اساس کد نوع و اندازه
برای درک این موضوع بهتر است کد شناسایی مقابل را در نظر بگیرید: SBAU 293608 6 22 G1
- نماد اول بیانگر کد طول کانتینر است.
- نماد دوم کد پهنا و ارتفاع کانتیر می‌باشد.
- نماد سوم و چهارم نیز بیانگر نوع کانتینر است.
بر اساس کد کشور، اندازه و نوع کانتینر
برای درک بهتر موضوع مطابق با مورد قبلی به همان کد توجه کنید تا شماره شناسنامه کانتینر را به این روش نیز بشناسید. اکثر کشورهای دنیا بر اساس استاندارد ISO 3166 با 2 حرف شماره گذاری شده‌اند.
- 2 حرف اول بیانگر نام کشوری است که کانتینر در آن به ثبت رسیده است.
- 2 عدد بعدی نیز به ترتیب بیانگر طول و ارتفاع کانتینر هستند.
خصوصیات عملیاتی کانتینر
در کنار شماره شناسنامه کانتینر برخی از نشانه‌ها وجود دارد که بیانگر خصوصیات پنهان و عملیاتی کانتینرها می‌باشد. خصوصیاتی نظیر وزن (خالی یا پر)، حداکثر وزن ناخالص، حجم داخل کانتینر و حداکثر وزن خالص کانتینر که هر کدام با نمادی نشان داده می‌شوند.
- وزن کانتینر خالی: محاسبه و تعیین وزن اصلی کانتینر به همراه متعلقات جانبی بدون در نظر گرفتن بار
- حداکثر وزن ناخالص: حداکثر وزن باری که یک کانتینر مجاز به داشتن آن است.
- حداکثر وزن خالص: در شناسنامه کانتینر این شماره بسیار مهم بوده و بیانگر بار و لوازم جانبی حمل بار می‌باشد.
- حجم کانتینر: حجم خالص مجازی که هر کانتینر برای بارگیری می‌تواند داشته باشد و با متر مکعب محاسبه می‌شود.
لوح تایید ایمنی
این لوح حکایت از این دارد که شماره شناسنامه کانتینر مورد تایید متصدیان دفتر بین المللی BIC واقع شده است. این لوح زمانی به مالکین تعلق می‌گیرد که کانتینر آن‌ها تمام آزمون‌های کنوانسیون کانتینرها را در این دفتر طی کرده باشد. این لوح شامل علائم زیر می‌شود:
- شماره شناسایی
- حداکثر وزن ناخالص
- شماره و کشور تایید کننده
- سال ساخت
- تاریخ تجدید آزمون‌های کانتینر
- حداکثر تحمل فشار وزن سایر کانتینرها (زمانی که یک کانتینر بر روی کانتینر دیگر قرار می‌گیرد)
- فشاری که با آن کانتینر مورد تست قرار گرفته شده است.
علامت سازمان رده بندی و بازرسی شناسنامه کانتینر
این سازمان‌ها در واقع موسساتی غیر دولتی هستند که با انجام آزمون‌های خاص اقدام به توسعه استاندارد صنایع مختلف می‌کنند. این سازمان مورد تایید کشورهای عضو کنوانسیون کانتینرهای ایمن CSC بوده و مالکان کانتینرها این سازمان را به عنوان مرجعی رسمی برای انجام آزمون کانتینر می‌دانند. هنگامی که کانتینرها مورد تایید این سازمان قرار گرفتند، علامت لوگوی آن به همراه نماد CSC plate بر روی کانتینرها درج می‌شود.
لوح تایید گمرکی نیز به معنی آن است که فضای داخلی کانتینر به گونه‌ای طراحی شده است که امکان بازرسی آن توسط متصدیان امر وجود داشته باشد. جنس این لوح از فولاد ضد زنگ بوده و در قسمتی از کانتینر نصب می‌شود. در صورتی که کانتینری فاقد این لوح باشد، امکان ترانزیت آن وجود نداشته و هنگام مشاهده توسط ماموران گمرک بلافاصله توقیف می‌شود. بنابراین حتما تمام آزمون‌های استاندارد را طی کرده و با خیالی راحت اقدام به ترانزیت کانتینرها به سراسر جهان کنید.
سخن پایانی
با توجه به رشد روزافزون تجارت بین المللی در دنیا و همچنین برنامه‌ریزی سازمان‌های دریایی برای تسهیل روند ترانزیت و همچنین کسب درآمد بیشتر از فرایند تخلیه و بارگیری کانتینرها، شناسنامه کانتینر می‌تواند این امر را محقق سازد. این درحالی است که، افزایش حجم مبادلات بین المللی لزوم استفاده از کانتینرها را بیش از پیش ضروری کرده که این امر ایجاب می‌کند تا قوانین جدید برای آن وضع شود. قوانینی که روند حمل و نقل آن‌ها را از پیش ساده‌تر کند. با توجه به افزایش تعداد کانتینرها در جهان و همچنین کنترل مداوم آن‌ها در مسیرهای آبی و بنادر، استفاده از سیستم کنترلینگ رادیویی – ماهوارهای توصیه می‌شود. به گونه‌ای از طریق اینترنت و فضا به راحتی می‌توان استانداردهای هر کانتینر را رصد کرد.
