انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی – آشنایی با این کشتی‌های کاربردی

مقدمه

از قدیم انواع کشتی وظیفه حمل و نقل دریایی، به خصوص حمل و نقل دریایی بین‌المللی را به عهده داشته‌اند. برای همین امروزه بیشتر کشتی‌ها کشتی‌های باربری محسوب می‌شوند. اما اگر تمام این کشتی‌ها برای حمل بار هستند، چه فرقی بین آنها وجود دارد؟ در این مطلب  انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی معرفی شده و تفاوت آنها با کشتی‌های دیگر را از نظر نوع باری که حمل می‌کنند مشخص و مورد بررسی قرار می‌دهیم.

به عبارت دیگر هر باری شرایط خاص و وسایل حمل و نقل دریایی خاص خودش را دارد. بر این اساس می‌توانیم انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی را بر اساس نوع بار و محصولی که حمل می‌کنند طبقه‌بندی و شناسایی کنیم. این کاری است که در ادامه این مطلب سعی کرده‌ایم آن را انجام بدهیم.

انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی

هر هفته انواع مختلفی از کشتی‌ها در آب‌های بین‌المللی و اقیانوس‌ها حمل و نقل دریایی انجام می‌دهند. انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی شامل انواع کشتی‌هایی می‌شود که برای حمل و نقل بارهایی مشخص کارایی مناسبی دارند. به صورت کلی 9 نوع کشتی از نظر باری که حمل می‌کنند قابل دسته بندی هستند.

انواع کشتی به صورت کلی شامل فهرست زیر می‌شود:

• کشتی‌های کانتینر بر (Container Ships)
• کشتی‌های فله بر (Bulk Carriers)
• کشتی‌های تانکر نفتی (Oil Tankers)
• کشتی‌های حمل گاز (Gas Carriers)
• کشتی‌های یخچال دار (Reefer Vessels)
• کشتی‌های Ro-Ro
• کشتی دام بر (Livestock Carriers)
• کشتی‌های چند منظوره
• کشتی‌های مسافربری

کشتی‌های کانتینر بر

اولین دسته از کشتی‌های حمل و نقل دریایی کشتی‌های کانتینر بر هستند. این کشتی‌ها به خصوص برای حمل بار در داخل کانتینر‌ها طراحی شده‌اند. این نوع از کشتی پر استفاده‌ترین کشتی در زمینه تجارت بارهای خشک است، و این یعنی بیش از نیمی از تجارت دریایی و اقیانوس با این دسته از کشتی‌ها انجام می‌شود.

کشتی‌های کانتینر بر برای حمل کانتینرهای استاندارد طراحی می‌شوند. اگر بخواهیم به صورت کلی بگوییم، آنها کشتی‌های خودکار هستند، و با جرثقیل‌های خاصی پر و خالی می‌شوند.

کشتی‌های فله بر

کشتی‌های فله بر مناسب‌ترین گزینه برای حمل بارهای خشک فله محسوب می‌شوند. به عبارت دیگر آنها برای حمل دانه‌ها و غلات، سیمان و یا مواد معدنی با درصد بسیار کمی آسیب و تخریب، مناسب هستند.

از جرثقیل‌های قاشق مانند برای پر و خالی کردن کشتی‌های فله بر استفاده می‌شود. نقاطی که برای این کار مشخص شده‌اند را می‌توان روی کشتی‌ تشخیص داد.

کشتی‌های فله بر کاربردهای زیادی در تجارت و صنایع بین‌المللی دارند. محصولات کشاورزی، محصولات صنعتی و همچنین محصولات معدنی از جمله محصولاتی هستند که با این کشتی‌ها مورد حمل و نقل قرار می‌گیرند. کشتی‌های فله بر یکی از مهم‌ترین انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی محسوب می‌شوند.

کشتی‌های تانکر نفتی

کشتی‌های تانکر نفتی کشتی‌های خاص نفتی هستند که برای حمل و نقل نفت خام کاربرد دارند. ویژگی‌های فنی مشخصی، مثل عایق بودن در برابر نفت، مقاومت ساختاری، و سیستم پمپ کردن برای پر و خالی کردن نفت، آنها را از کشتی‌های باربری جدا می‌کند.

تانکرهای نفتی به قدری بزرگ هستند که باید در دریاهای عمیق تردد کنند. این دسته از انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی گاهی می‌توانند تا 2 میلیون بشکه نفت حمل کنند. تانکرهای نفتی کشتی‌های غول پیکری هستند که سهم بسیار زیادی در تردد کشتی‌ها در آب‌های آزاد دارند.

کشتی‌های حمل گاز

این کشتی‌ها که اغلب در گروه نفتکش‌ها قرار می‌گیرند، تکنولوژی پیشرفته‌تری برای حمل گاز مایع دارند. در یک تقسیم‌بندی کلی می‌توانیم آنها را به کشتی‌های حمل گاز LNG یا حمل گاز طبیعی مایع و LPG یا حمل گاز پترولم مایع تقسیم کنیم.

تفاوت این دو نوع کشتی بیشتر فنی است. گاز LNG در دمایی تا منهای 170 درجه سانتیگراد ذخیره می‌شود در حالی که گاز LPG در دمان منهای 50 درجه سانتیگراد ذخیره می‌شود. به این ترتیب تفاوت‌هایی در مخزن و روش بارگیری و تخلیه این دو نوع گاز مایع وجود دارد که در نهایت منجر به طراحی متفاوت این دو نوع کشتی شده است.

کشتی‌های حمل بارهای شیمیایی، در مقابل این کشتی‌ها، چندین تانک دارند تا مانع از تداخل مواد مختلف در حین حرکت کشتی شوند.

کشتی‌های یخچال دار

این انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی مناسب حمل و نقل غذا و مواد خوراکی هستند که باید در طول سفر در حالت مناسبی نگهداری شوند، مثل میوه‌ها و سبزیجات. این یعنی در مورد بارهایی حرف می‌زنیم که به حفظ دمای مناسبی، به خصوصی دمایی پایین برای حمل نیاز دارند.

این نوع از کشتی‌ها اغلب دارای سه تا پنج سردخانه هستند. محصولات غذایی و میوه و سبزیجات در این سردخانه‌ها نگهداری شده و مورد حمل و نقل قرار می‌گیرند. کشتی‌های یخچال دار مهم‌ترین نقش را در صنایع غذایی ایفا می‌کنند. روزانه میلیون‌ها تن مواد غذایی در تجارت بین‌المللی بین کشورهای گوناگون مورد حمل و نقل قرار می‌گیرد. این کشتی‌ها در این تجارت نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

کشتی‌های Ro-Ro

این نوع کشتی‌ها بسترها و امکاناتی برای غیرمتحرک کردن هر نوع وسیله چرخداری، از خودروهای شخصی گرفته تا ماشین‌آلات صنعتی یا کامیون‌های حمل بار برای سفرهای راه دور مناسب هستند. بعضی از این کشتی‌ها دوگانه بوده و برای حمل وسایل نقلیه فضاهایی دارند، و بعضی از آنها نیز کانتینرهای مخصوصی دارند. در هر حال این کشتی‌ها طوری طراحی شده‌اند تا هم از وسیله نقلیه و هم باری که در آن قرار می‌گیرد محافظت کنند.

کشتی‌های Ro-Ro نقش مهمی در صنایع و حمل و نقل ماشین‌آلات ایفا می‌کنند. این دسته از انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی برای حمل و نقل وسایل نقلیه مثل انواع اتوبوس، کامیون، جرثقیل و ماشین‌آلات کشاورزی، و همچنین انواع خودرو، هواپیما و وسایل نقلیه دیگر مناسب هستند. به این ترتیب نقش آنها بیشتر در پیوند با صنایع ماشین‌سازی تعریف می‌شود.

کشتی‌های دام بر

این نوع از انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی بسیار حساس هستند، چرا که از آنها برای حمل و نقل حیوان زنده استفاده می‌شود. ویژگی اختصاصی آنها داشتن فضای تغذیه برای حیوانات است. حتی برخی از کشتی‌های دام بر سقف باز دارند، اگر چه عموما بیشتر آنها بسته هستند.

کشتی‌های دام بر سقف باز تراکم مناسبی بین حیوانات برقرار کرده و مانع از آسیب دیدن آنها بر اثر ازدحام می‌شوند. این در حالی است که کشتی‌های بسته فضای فشرده و متراکم‌تری دارند. از کشتی‌های دام بر می‌توان برای حمل و نقل هر حیوانی استفاده کرد. اما به صورت کلی بیشترین استفاده از این کشتی‌ها برای حمل و نقل گوسفند و میش انجام می‌شود.

کشتی‌های چند منظوره

این انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی کشتی‌های باربری پیشرفته هستند، اما جایی برای کانتینرهایی ندارند که همه با آنها آشنا هستیم. این کشتی‌ها جرثقیل‌های داخلی خودشان را برای پر کردن و خالی کردن بار در بنادر دارند.

این نوع کشتی‌ها برای حمل مجموعه‌ای از محصولات مثل چوب، فولاد، مصالح ساختمانی، رول‌های کاغذ و باربری فله طراحی می‌شوند. به این ترتیب این کشتی‌ها برای حمل امن و مناسب بعضی از سخت‌ترین بارها طراحی و ساخته می‌شوند. آنها باید امکاناتی برای نگهداری و مهار این محصولات و بارها داشته باشند. در ساخت این کشتی‌ها از تکنولوژی پیشرفته استفاده می‌شود.

کشتی‌های مسافربری

آخرین دسته از انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی به کشتی‌های باری اختصاص ندارد. کشتی‌های مسافربری کشتی‌های تجاری هستند که هدف اصلی آنها حمل مسافر است. این دسته شامل کشتی‌های باری که دارای جا برای مسافر هستند نمی‌شود.

اگر چه کشتی‌های مسافربری کشتی‌های تجاری محسوب می‌شوند، اما از آنها برای حمل نیروی نظامی هم استفاده می‌شود. هنگامی که برای این منظور از آنها استفاده می‌شود، معمولا به عنوان کشتی ناو مشغول می‌شوند. کشتی‌های مسافربری انواع مختلفی داشته و از کشتی‌های سیاحتی کوچک تا کشتی‌های اقیانوس‌پیما در این دسته قرار می‌گیرند.

سخن پایانی

انواع کشتی‌ها در حمل و نقل دریایی بر اساس قابلیت حمل بارهای مختلف تقسیم و طبقه‌بندی می‌شوند. اصلی‌ترین کشتی‌های حمل و نقل بار، کشتی‌های کانتینر بر هستند که سهم بسیار بالایی از بارهای بین‌المللی را جابجا می‌کنند. انواع دیگر کشتی برای حمل و نقل کالاها و محصولات دیگر کاربرد دارند. کشتی‌های تانکر نفتکش و کشتی‌های حامل گاز از انواع دیگر کشتی‌های باربری محسوب می‌شوند. این کشتی‌ها مخزن‌های مخصوصی برای نگهداری امن محصولات نفت و گاز هستند. دسته دیگر تانکرها به حمل و نقل مواد شیمیایی اختصاص دارند. در این تانکرها از مخازن مجزا برای نگهداری مواد مختلف شیمیایی استفاده می‌شود.

کشتی‌های یخچال دار سهم بسیار زیادی در حمل و نقل مواد غذایی دارند. میوه‌ها و سبزیجات، گوشت و مواد غذایی دیگر با استفاده از این کشتی‌ها در جهان جابجا می‌شوند. برای حمل وسایل نقلیه و تجهیزاتی که مجهز به چرخ هستند، از کشتی‌های Ro-Ro استفاده می‌شود. این کشتی‌ها دارای امکاناتی برای مهار و انتقال امن وسایل نقلیه و انواع ماشین‌آلات مختلف هستند. کشتی‌های دام بر برای حمل و نقل حیوانات و به خصوص گوسفند زنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کشتی‌ها به دو دسته سر باز و سر بسته تقسیم می‌شوند. دسته بعدی انواع کشتی‌های حمل و نقل دریایی به کشتی‌های چند منظوره اختصاص دارد. از این کشتی‌ها برای حمل مصالح ساختمانی، چوب، فولاد و مواردی مانند این استفاده می‌شود. آخرین دسته از کشتی‌ها، کشتی‌های مسافربری هستند. آنها کشتی‌های تجاری هستند که هدف اصلی آنها حمل مسافر است.