اصطلاحات حمل و نقل دریایی و مروری بر تعریف و کاربرد آن­ها

مقدمه

حمل و نقل یکی از مهم­ترین فعالیت­های روزانه است که بخش­های مختلفی با آن درگیر هستند. وچود دریا به دلیل دسترسی آسان به کشورهای دیگر برای هر کشوری مزیتی بزرگ محسوب می­شود و برقراری حمل و نقل دریایی باعث می­شود که چرخ­های اقتصاد یک کشور راحت­تر بچرخد. ایران به سبب دسترسی به آب­های آزاد از طریق خلیج فارس، به راحتی می­تواند حمل و نقل دریایی انجام بدهد و چندین شرکت مختلف در زمینه حمل و نقل دریایی مشغول به کار هستند. بین این شرکت­ها و افراد چندین اصطلاح رواج دارد که در صورتی که بخواهید با آن­ها همکاری کنید، باید از این اصطلاحات حمل و نقل دریایی باخبر باشید.

ما در این مطلب قصد داریم این اصطلاحات را مرور کنیم و کمی در مورد برخی از کاربردهای این اصطلاحات برای شما صحبت کنیم.

حمل و نقل دریایی چیست؟

حمل و نقل دریایی نوع خاصی از حمل و نقل است که در آن افراد یا کالاها بر روی آب جا به جا می­شوند. اگر چه عبارت “دریا” در این اصطلاح دیده می­شود اما این نوع حمل و نقل در خارج از دریا نیز ممکن است انجام شود. حمل بار و مسافر در اقیانوس­ها، کانال­ها، دریاچه­ها و رودها نیز نوعی حمل و نقل دریایی گفته می­شود. به عبارت بهتر اگر بخواهیم تعریف جامعی از این نوع حمل و نقل ارائه بدهیم، باید گفت که به فرایند جابجایی افراد، کالاها و غیره به‌وسیله قایق، کشتی و دیگر شناورها از روی دریاها، اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، کانال‌ها و رودخانه‌ها حمل و نقل دریایی گفته می­شود.

تصور عامه این است که اصطلاحات حمل و نقل دریایی فقط مربوط به امور بازرگانی است و این سفرها فقط برای مقاصد بازرگانی به کار می­رود. اما واقعیت این است که حمل و نقل دریایی ممکن است به دلایل نظامی باشد. همچنین افرادی که با حمل و نقل دریایی جا به جا می­شوند، مقاصد تفریحی و گردشگری ممکن است داشته باشند.

وسیله حمل و نقل در این نوع انتقال نیز کشتی­ها و قایق­ها هستند اما از نفتکش‌ها و لنج­ها نیز ممکن است برای حمل و نقل انواع کالاها استفاده شود. برای جا به جایی کالاها (که موضوع مورد بحث ما هستند) بیشتر از کشتی­های بزرگی استفاده می­شود که توانایی جا به جایی بارها را داشته باشند. یک ویژگی دیگر نیز در مورد این کالاها صدق می­کند و آن هم این است که صاحبان آن­ها فورس زمانی برای انتقال ندارند. از آن جایی که سفرهای دریایی سرعت کمی نسبت به سفرهای هوایی دارند، حمل و نقل دریایی برای کالاهای سنگینی هست که هزینه حمل آن­ها بهتر است کم باشد.

اصطلاحات حمل و نقل دریایی

در ادامه مروری بر اصطلاحات خاص این حوزه می­اندازیم تا به خوبی نسبت به این اصطلاحات شناخت پیدا کنید.

شرکت حمل و نقل بین المللی

شرکت حمل و نقل بین المللی به شرکتی گفته می­شود که به منظور انجام عملیات حمل و نقل بین المللی شامل فعالیت­های فورواردی و کریری و یا ترکیبی تاسیس شده است. حال ببینیم که فعالیت فورواردی چیست.

فعالیت فورواردی

این اصطلاح یک فعالیت چندوجهی است. فعالیت­های فورواردی به فعالیت­هایی گفته می­شود که در آن دو طرف هماهنگی­هایی را برای انتقال کالا انجام می­دهند. این فعالیت­ها شامل هماهنگی­های مختلف در زمینه بارنامه و عقد قراردادهای مختلف بین طرفین است. برخی شرکت­ها که به این فعالیت مشغول هستند به شرکت­های فوروارد کننده یا فورواردر معروف هستند.

بارنامه

بارنامه به سندی گفته می­شود که دو طرف حمل کننده بعد از وصول کالا صادر می­کنند و گواهی بر حمل بار فله یا حمل کالا از مبدا به مقصد با استفاده از روش­های مختلف دریایی، زمینی یا هوایی است. بارنامه­ها شکل­های گوناگونی دارند و اطلاعاتی که در آن نوشته شده است، در سراسر جهان یکسان نیست. با این حال اکثر اطلاعات داخل بارنامه­ها درمورد کالا است و شامل وزن، قیمت، شرکت تحویل دهنده و موارد این چنینی است. برای حمل و نقل دریایی، بارنامه­های خاصی وجود دارد که به آن بارنامه دریایی می­گویند. با این حال، نوع دیگری از بارنامه نیز وجود دارد که به بارنامه سراسری معروف است و با اخذ آن می­توان هر نوع کالایی را جا به جا کرد.

بارگیری

بارگیری یکی از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است که کاربرد فراوانی نیز دارد. با این حال افراد زیادی هستند که به معنای این اصطلاح  آگاه نیستند. بارگیری به معنای انتقال کالاها به داخل کشتی است. در واقع کالایی که از لبه کشتی جدا شده، در مرحله بارگیری خارج شده است. این مسئله را از این حیث می­گوییم که بسیاری از کالاها در حمل و نقل دریایی دچار آسیب می­شوند و تعیین نقطه دقیق بارگیری امری بسیار مهم است چرا که مرجعی برای تعیین خسارات خواهد بود.

بارنامه دریایی کالای بارگیری شده

نشان دهنده این است که کالا توسط متصدی حمل تحویل گرفته شده و در کشتی بارگیری شده است. بر روی چنین بارنامه­ای عبارت Shipped یا Board On قید می شود.

بارنامه دریایی کالای دریافت شده

نشان دهنده این است که کالا توسط متصدی حمل، برای حمل دریافت شده اما بارگیری نشده است. در عمل، بانکها از قبول چنین بارنامه‌ای خودداری می‌کنند مگر اینکه در قرارداد بین خریدار و فروشنده، اعتبار آن مورد پذیرش واقع شود.

بارنامه ترانشیپ

این اصطلاح یکی از مهم­ترین اصطلاحات حوزه حمل و نقل دریایی است. این اصطلاح برای وقتی به کار برده می­شود که یک کالا بخواهد از داخل یک کشتی، به داخل یک کشتی دیگر منتقل شود. به بیان بهتر باید بگوییم که مبدا و مقصد ذکر شده در این بارنامه، دو کشتی هستند نه دو کشور.

فعالیت کریری

فعالیت کریری بین المللی عبارت است از تصدی بلافصل جابجایی کالا از کشوری به کشور دیگر به یک طریق حمل و بر طبق قرارداد حمل.

کریر

کریر نیز یکی دیگر از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است که افراد زیادی در این حوزه آن را به کار می­برند. کریر به شرکتی گفته می­شود که کار حمل و نقل را به عهده دارد. انعقاد قرارداد برای حمل و همچنین صدور راه­ نامه یکی از مهم­ترین وظایف شرکت­های کریر هستند.

فاس (تحویل کنار کشتی)

 فاس به معنی تحویل کنار کشتی است و تحت این مقررات تعهده فروشنده با گذاردن کالا کنار کشتی روی اسکله یا بارج به پایان می‌رسد. بدین مفهوم که خریدار تمام هزینه‌ها و مسوولیتهای خسارت یا فقدان را از زمان گذاشتن کالا کنار کشتی باید متحمل می­شوند. باید توجه داشت که برخلاف مقرارت فوب این مقررات خریدار را موظف می­کند تا تشریفات صادراتی کالا را انجام دهد. حالا شاید برای شما سوال باشد که فوب چیست. در بخش بعد معنای این مفهوم را به شما خواهیم گفت.

فوب (تحویل روی عرشه کشتی)

فوب یکی از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است که به معنی تحویل روی عرشه کشتی می­باشد. کالا به وسیله فروشنده در بندری که در قرارداد فروش ذکر شده روی عرشه کشتی گذاشته می­شود. در واقع شرکت حمل و نقل در این مرحله تعهدات خود را به خوبی انجام داده است. وقتی که کالاها از لبه کشتی خارج شوند، فروشنده تعهدی نسبت به کالا نخواهد داشت. به عبارت بهتر، خطرات خسارت و هر گونه آسیبی به کالا، هنگامی که کالا از لبه کشتی جدا می­شود از فروشنده به خریدار انتقال پیدا می­کند.

سی اند اف

این اصطلاح، یکی از اصطلاحاتی است که در به حوزه قیمت در حمل و نقل دریایی اشاره دارد. سی اند اف به معنای ارزش کالا با احتساب کرایه است و یکی از رقم­هایی است که در تصمیم­گیری­ها نقش مهمی دارد. فروشندگان باید کرایه حمل و نقل را بپردازند اما خساراتی که در این بین به کالا وارد می­شود، بعد از بارگیری (که قبلا آن را تعریف کردیم) بر عهده خریدار است.

سیف

سیف یکی دیگر از اصطلاحات حمل و نقل دریایی است که به سی اند اف مشابه است و در حوزه قیمت قرار می­گیرد اما کاملا با آن متفاوت است. سیف به معنی ارزش بیمه و کرایه است. کالایی که از طریق دریا جا به جا می­شوند باید بیمه داشته باشند. دریافت مجوزهای بیمه معمولا بر عهده صادرکننده است. بارهایی که از طریق دریا جا به جا می­شوند باید نوع خاصی از مجوز موسوم به بیمه دریایی را اخذ کنند. این قیمت بیمه با قیمت کلی و حمل جمع می­شود. ممکن است طرفین توافق کنند که بعدا پول بیمه را خریدار پرداخت کند.

تحویل از کشتی

این عبارت به معنای این است که کشتی بار را به خارج از آن تحویل یکی از طرفین داده است. ممکن است این تحویل گیرنده، گمرک، یک کشتی دیگر یا خریدار باشد. این مسئله باید در برگه­های ثبت کننده این اطلاعات به طور مشخص درج شود تا مشکلی در این زمینه به وجود نیاید.

تحویل از اسکله

این اصطلاح نیز به معنای این است که بار در اسکله مورد نظر به فروشنده تحویل داده شده است.

تحویل شده پس از پرداخت عوارض

کالاهایی که در حمل و نقل دریایی تحویل داده می­شود، شامل عوارضی می­شوند که باید به نهادهای دولتی پرداخت شوند. این پول­ها معمولا به شکل حضوری در اداره گمرک پرداخت خواهند شد. تحویل پس از پرداخت عوارض وضعیتی است که فروشنده یا خریدار طبق توافق­های قبلی، عوارض را پرداخت کرده‌­اند و فروشنده می­تواند کالا را از محل مورد نظر بدون هیچ گونه مشکلی خارج کند.

سخن پایانی

ما در این مطلب شرکت حمل و نقل بین المللی ستاره آبی دریا نگاهی به حمل و نقل دریایی انداختیم. همچنین مرور بر برخی از مهم­ترین اصطلاحات حمل و نقل دریایی داشتیم تا شناخت مناسبی به این اصطلاحات پیدا کنید. حمل و نقل دریایی یکی از مهم­ترین و پرکاربردترین روش­های حمل و نقل است و حجم بزرگی از کالاهای وارداتی امروزه از طریق دریا وارد کشور می­شود و اکثریت کالاهای اطراف ما توسط افراد حاضر در این بخش به دست ما رسیده است.

اگر شما نیز قصد دارید وارد این حوزه شوید و کالاهایی را به صورت واردات یا صادرات انتقال بدهید، بهتر است که با اصطلاحات این حوزه آشنا باشید تا در حین تبادل به مشکلی در این زمینه برنخورید.