حمل و نقل ترکیبی بار یا چند وجهی یک روش متداول در صنعت واردات و صادرات است. در این روش، برای ارسال بار از کشور مبدا به کشور مقصد، از مجموعه‌ای از روش‌های حمل و نقل بهره می‌بریم این روش به منظور هماهنگ کردن سایر روش‌های حمل و نقل که هر بار برون‌سپاری می‌شوند، از واسطه‌های دیگر خودداری می‌کند. به این ترتیب، ارسال‌کنندگان کالا می‌توانند در وقت، پول، نیروی کار و سایر منابع خود صرفه‌جویی کنند. از مزایای حمل و نقل ترکیبی می‌توان به کاهش هزینه‌های حمل بار، افزایش ایمنی و امنیت کالا، حمل سریع بار، و افزایش انعطاف‌پذیری در زمان حمل کالا اشاره کرد. این روش، با استفاده از وسایل نقلیه مختلف مانند قطار، کشتی، هواپیما و کامیون، کالا را به مقصد می‌رساند
هزینه حمل و نقل ترکیبی
به طور کلی هزینه حمل و نقل دریایی بسیار ارزان‌تر از سایر روش‌های مرسوم می‌باشد. پارامترهای مختلفی در تعیین قیمت نهایی هزینه فریت بار دخیل هستند. هزینه حمل دریایی بار از ایران، بر اساس محموله و وزن آن متغیر می‌باشد. همچنین برخی از محموله‌ها باید با شرایط خاص و منحصر به فردی حمل شوند؛ بنابراین هزینه حمل و نقل دریایی چنین محموله‌هایی کمی بیشتر است. قیمت حمل و نقل دریایی بر اساس پارامترهای مختلفی نظیر: هزینه بسته بندی، هزینه بیمه، هزینه گمرکی، هزینه مالیات و عوارض، نوع کالا، مقدار کالا و حجم بسته تعیین میشود.
مزایا حمل و نقل ترکیبی بار
- کاهش هزینه‌ها: حمل و نقل ترکیبی می‌تواند هزینه‌های حمل بار را کاهش دهد. با استفاده از مختلف وسایل نقلیه، می‌توان بهینه‌ترین راه حمل را انتخاب کرد.
- افزایش ایمنی و امنیت: استفاده از چندین وسیله نقلیه می‌تواند امنیت کالا را افزایش دهد. در صورتی که یکی از وسایل نقلیه مشکل داشته باشد، کالا با وسیله دیگر به مقصد می‌رسد.
- حمل سریع بار: با استفاده از وسایل نقلیه مختلف، می‌توان کالا را به سرعت به مقصد انتقال داد.
- انعطاف‌پذیری در زمان حمل: حمل و نقل ترکیبی به ارسال‌کنندگان کالا امکان انتخاب زمان حمل مناسب را می‌دهد
معایب حمل و نقل ترکیبی بار
- پیچیدگی مدیریت: مدیریت حمل و نقل ترکیبی نیازمند هماهنگی بین مختلف وسایل نقلیه و اطلاعات مرتبط است.
- خطرات مرتبط با ترکیب وسایل نقلیه: در صورتی که هر یک از وسایل نقلیه به درستی مدیریت نشود، ممکن است مشکلاتی برای حمل کالا به وجود آید.
- هزینه‌های اضافی: استفاده از چندین وسیله نقلیه ممکن است هزینه‌های اضافی به دنبال داشته باشد.
به طور کلی، حمل و نقل ترکیبی با توجه به نیازها و شرایط مختلف می‌تواند یک راه مناسب برای انتقال کالا باشد.
مثال‌هایی از حمل و نقل ترکیبی
به طور کلی، حمل و نقل ترکیبی (یا همان حمل و نقل چند وجهی) یک روش متداول در صنعت واردات و صادرات است. در این روش، بار با یک قرارداد تکی حمل میشود، اما با استفاده از حداقل دو روش حمل و نقل مختلف انجام میشود. حامل (به معنای قانونی) برای کل حمل و نقل پاسخگو است، حتی اگر این حمل و نقل توسط چندین روش مختلف (مانند راه‌آهن، دریا و جاده) انجام شود.
برخی مثال‌های حمل و نقل ترکیبی عبارتند از :
حمل و نقل کالا با استفاده از قطار و کامیون
به عنوان مثال، حمل و نقل کالا از آلمان به ایتالیا با استفاده از راه‌آهن به عنوان روش اصلی حمل و نقل انجام میشود. کالاها ابتدا با کامیون به یک ترمینال در هامبورگ ارسال می‌شوند و سپس با قطار به میلان منتقل می‌شوند. از آنجا، کانتینر به کامیونی منتقل میشود تا در مرحله نهایی به مقصد خود در رم برسد.
حمل و نقل کالا با استفاده از کشتی و کامیون
در این حالت، کالاها ابتدا با کشتی به یک بندر دریایی منتقل می‌شوند. سپس با کامیون به مقصد نهایی در داخل کشور منتقل می‌شوند.
حمل و نقل کالا با استفاده از کشتی و قطار
در این حالت، کالاها ابتدا با کشتی به یک بندر دریایی منتقل می‌شوند. سپس با قطار به مقصد نهایی در داخل کشور منتقل می‌شوند.
حمل و نقل کالا با استفاده از کامیون و هواپیما
در این حالت، کالاها ابتدا با کامیون به فرودگاه منتقل می‌شوند. سپس با هواپیما به مقصد نهایی در داخل یا خارج از کشور منتقل می‌شوند.
حمل و نقل کالا با استفاده از قطار و کشتی
در این حالت، کالاها ابتدا با قطار به یک بندر دریایی منتقل می‌شوند. سپس با کشتی به مقصد نهایی در داخل یا خارج از کشور منتقل می‌شوند
تاریخچه حمل و نقل چند وجهی بین المللی
فرایند حمل ترکیبی در واقع ریشه در انقلاب حمل کانتینری دارد که با توسعه کشتی‌های RO-RO، شناورهای چندمنظوره و حمل کامیون‌ها در این شناورها، به عنوان پل ارتباط خشکی به دریا و برعکس ایجاد شد.
استفاده از کانیترها شرایط را برای انتقال محموله از یک روش حمل به روش های دیگر حمل و نقل فراهم نمود، ضمن آنکه کانتینر ابزاری را فـراهم کرد که به وسیله آن می‌توان محموله را به وسیله همه شیوههای حمل جا به جـا نمـود.
در دهه 1950 ارسال کنندگان کالا شروع به استفاده از کانتینرها کردند، کانتینر ابزاری به شمار می‌آمد که مزیت‌های اقتصادی و عملیاتی ویژه‌ای را برای ارسال کنندگان محموله‌ها تامین می‌کرد. ورود کانتینر به سیستم حمل ونقل باعث شد تا فرایند حمل محموله‌ها به سطح بالایی از استاندارد برسد.
علاوه‌براین دست اندرکاران این فرایند توانستند از عهده بسیاری از مشکلات فنی مربوط به انتقال کالاها با کشتی یا سایر وسایل نقلیه بربیایند.
در حال حاضر ترکیب حمل و نقل که تحت عنوان حمل ترکیبی ( حمل و نقل چند وجهی ) شناخته میشود، یکی از مرسوم‌ترین روش‌های حمل و نقل بین المللی می‌باشد.
ویژگی های حمل و نقل ترکیبی
ویژگی های اساسی حمل و نقل چندوجهی یا ترکیبی عبارت است از:
- دو یا چند شیوه حمل و نقـل بـرای حمـل کالا استفاده میشود.
- تمام حمل و نقل تحت یک قرارداد واحد است که مانع وجود دیگـر پیمانکاران جزء نمی‌شود.
- یک طرف که معمـولاً متصـدی حمـل و نقـل چنـدوجهی نامیـده میشود، نسبت به کل حمل و نقل مسئولیت دارد.
واحدهای کانتینری بهترین روش برای اجرای حمل و نقل ترکیبی می‌باشند که با حضور آن‌ها در صنعت حمل و نقل، ارسال محموله‌های تجاری به نقاط مختلف دنیا میسر و کم هزینه تر نسبت به سایر روش‌ها شده است.
عوامل موثر بر هزینه حمل و نقل ترکیبی
هزینه حمل و نقل ترکیبی، به وابستگی به عوامل مختلفی مانند مسافت، حمل و نقل از روی زمین، دریا، هوا، نوع بار، وزن بار، اندازه بار، نوع وسیله نقلیه، سرعت حرکت و… تعیین میشود.
عوامل دیگری مانند هزینه بنزین و گازوئیل، هزینه نگهداری و تعمیرات وسایل نقلیه، هزینه بسته‌بندی بار، هزینه بارگیری و تخلیه بار، هزینه بیمه و حقوق کارکنان نیز در هزینه حمل و نقل ترکیبی تأثیرگذار هستند.
