مقدمه
قوانین حمل و نقل دریایی در ایران – آشنایی با 14 فصل قانون دریایی ایران ، یکی از اساسی‌ترین موضوعاتی است که همیشه مورد بحث و گفتگو قرار گرفته و سالانه قوانین زیادی برای آن تصویب می‌شود. معمولا، هر کشوری برای خود قوانین خاصی را تعیین میکند، اما با این حال اغلب قوانین داخلی کشورها نیز برگرفته از قوانین بین المللی است. قوانین حمل و نقل دریایی در ایران نیز به مانند قوانین بین المللی از پروتکل‌های خاصی تشکیل شده و تمامی تاجران و مالکین کشتی باید نسبت به آن پایبند باشند.
البته، سایر روش‌های حمل و نقل نیز دارای قوانین خاصی هستند که در این مطلب فرصتی برای توضیح آن‌ها نبوده و تنها به موضوع حمل و نقل دریایی خواهیم پرداخت. اولین قانون دریایی مصوب ایران در سال 1343 تعیین شد که این امر با همکاری کارشناسان و حقوق‌دانان خارجی در 14 فصل 194 ماده‌ای در قالب یک کتاب گردآوری شد. در آن زمان، بیش از نیمی از قوانین مصوبه مطابق با قوانین بین المللی سازمان دریای جهانی ایمو (IMO) و لاهه بود و تنها بخشی از آن اختصاص به قوانین داخلی و مصوبه کشور داده شد. در ادامه نگاهی جامع به چهارده فصل قوانین دریایی کشور خواهیم پرداخت.
نگاهی به قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
کشور ایران از شمال و جنوب به دریا مشرف است که همین امر لزوم تعیین قوانین سفت و سخت را برای حمل و نقل دریایی ضروری کرده است. روزانه بیش از چند هزار تن کالا وارد بنادر جنوبی و حتی شمالی کشور شده و بسیاری از تاجران مطابق با قوانین داخلی ایران موظف به پرداخت مالیات و کمیسیون هستند. اما، بهتر است نگاهی به 14 فصل کتاب قانون دریایی ایران بپردازیم تا بیشتر با این موضوع آشنا شویم.
فصل اول قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
فصل اول قانون دریایی ایران به صورت کلی به دو بخش اصلی پرداخته است. این دو بخش در مجموع شامل 28 ماده بوده که به این موضوع می‌پردازد که اگر یک کشتی تمامی شرایط لازم را داشته باشد، می‌تواند به ثبت برسد؛ به گونه‌ای که از این به بعد باید تابع قوانین و زیر پرچم جمهروری اسلامی ایران باشد.
فصل دوم – حقوق ممتازه
در این فصل صراحتا به موضوع ضمانت در پرداخت بدهی و انجام تمام تعهدات مالک کشتی پرداخته شده است؛ به گونه ای که مالک کشتی حتی در صورت ورشکستگی، باید تمام خسارات و مالیات‌های خود و خدمه کشتی را بپردازد. این فصل شامل 13 ماده است که این موضوعات را به طور مفصل توضیح می‌دهد.
فصل سوم از قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
در این فصل که شامل 10 ماده می‌شود به مسئله رهن کشتی پرداخته شده است. البته، در این فصل اشاره دقیقی به عقد رهن کشتی نشده است؛ اما، به این موضوع اشاره شده است که تمامی کشتی‌ها اموال منقول بوده و رهن آن نیز مشمول قوانین دریایی کشور است. یعنی، فرد اجاره کننده باید تمامی قوانین را رعایت و در صورت تخلف شخص او مشمول جریمه خواهد شد.این قانون شامل تمام کشتی ها حتی کشتی های فله بر نیز می شود.
فصل چهارم – باربری دریایی
در این فصل از قانون دریایی ایران که شامل 17 ماده می‌شود به موضوع حق باربری اشاره شده است. این فصل یکی از آن دسته بخش‌هایی است که دقیقا برگرفته از قانون بین المللی لاهه میباشد. در این فصل از قانون لاهه که کشورهای زیادی از جمله ایران آن را به امضا رسانده‌اند، تاجران و کشورها می‌توانند در یک بستر مفید و یکپارچه در معاملات بین المللی و حمل کالا از طریق دریا شرکت کنند.
فصل پنجم از قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
در این بخش که شامل 12 ماده می‌شود به مقرارت و محدودیت‌هایی که بر مالکین کشتی نسبت به خدمه و تاجران (صاحبان کالا و کشورهای معامله‌کننده) اعمال شده، اشاره دارد. در این فصل آمده است که هر یک از خدمه کشتی و مالک آن حدودی را باید نسبت به هم اعمال و به حقوق یکدیگر احترام بگذارند.
فصل ششم – وظایف ناخدا و خدمه کشتی
این فصل شامل 21 ماده بوده و به طور مفصل به مسئولیت‌های ناخدای کشتی نسبت به صدور بارنامه، حمل و تحویل بار، تضمین سلامت کالا و غیره اشاره دارد.
فصل هفتم – وثیقه دادن بار و دریافت وام
در این بخش از قوانین حمل و نقل دریایی ایران در واقع به تکمیل فصل 3 پرداخته می‌شود؛ به گونه‌ای که در 10 ماده به موضوع رهن کشتی و حق مالکیت موقت اجاره کننده پرداخته شده است. به طور ساده، در این فصل نحوه رهن کشتی توسط تاجران از مالکین بیان می‌شود؛ به طوری که اجاره کننده با ارائه وثیقه و مبلغ ضمانت، کشتی را از مالک آن برای مدت از پیش تعیین شده رهن میکند.
فصل هشتم – حمل مسافر
این فصل که شامل 24 ماده می‌شود به مقرارت حمل مسافر و همچنین حقوق طرفین (مالک کشتی و مسافران) اختصاص داده شده است. بخش اول که مربوط به وظایف مالک کشتی است، به این موضوع اشاره دارد که حمل کننده کشتی باید تمامی مسافران را به سلامت به مقصد برساند و مسائل امنیتی نظیر تجهیزات استاندارد را برای آن‌ها فراهم کند.
بخش دوم نیز در واقع برگرفته از قانون تجارت بلژیک است که در سال 1897 مصوب شد. از جمله نکاتی که در این فصل آمده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تامین خوراک و تغذیه مناسب برای مسافران
- تامین محل خواب
- انبار کردن کالاهای مسافران و محافظت از آن‌ها
- پرداخت جریمه در صورت دیرکرد در حرکت
- و سایر حقوق مسافران و دعاوی مربوطه
فصل نهم از قوانین حمل و نقل بین المللی در ایران
در این فصل از قانون دریایی ایران به موضوع اجاره کشتی اختصاص داده شده. فرق‌هایی بین رهن و اجاره کشتی وجود دارد که این فصل، موضوع “اجاره” را مفصل توضیح داده است. در این بخش 11 ماده‌ای حدود اجاره روشن شده است؛ به گونه‌ای که این نوع از اجاره به صورت زمانی و مسافت است. یعنی به ازای هر کیلومتر سفر، اجاره کننده علاوه بر وجه تضمین، موظف است مبلغی را به مالک کشتی به عنوان اجاره‌بها بپردازد. تفاوت اجاره با رهن این است که در رهن دیگر مسئله زمان و مسافت مطرح نیست و به ازای مبلغی که اجاره کننده پرداخت میکند، می‌تواند در هر زمان هر چقدر که می‌خواهد از کشتی استفاده کند.
فصل دهم – تصادف کشتی‌ها
این فصل شامل 11 ماده بوده و برگرفته از قوانین کنوانسیون 1910 مربوط به تصادم کشتی‌ها میباشد؛ به گونه‌ای که در تصادفات دریایی، طرف مقصر باید مطابق با قوانین وضع شده داخلی و بین المللی تمام خسارت کشتی صدمه دیده را پرداخت کند. ایران پس سال پس از وضع این قانون به آن پیوست و حتی در سال 1343 این بند را به کتاب قانون دریایی خود اضافه کرد.
فصل یازدهم – قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
فصل یازدم از کتاب قوانین حمل و نقل دریایی ایران به موضوع کمک به کشتی‌هایی که در آب‌های خلیج فارس که در معرض خطر هستند، اشاره دارد.
فصل دوازدهم – خسارت دریایی
این فصل شامل 4 ماده بوده و انواع خسارت را در هنگام حمل و نقل بار معین کرده است. نحوه پرداخت خسارت و همچنین میزان آن در این فصل آمده و مالکین و تاجران باید مطابق با آن اقدام به حمل و نقل بار کنند.
فصل سیزدهم از قوانین حمل و نقل دریایی در ایران
این فصل نسبت به سایر فصل‌ها کوتاه‌تر بوده و به موضوع دادگاه دریایی اشاره دارد. در این فصل آمده است که رسیدگی به شکایات و دعاوی باید ماه3 پس از تصویب این قانون صورت گیرد. یعنی زمانی که قاضی پرونده استنباط کرد که خسارت کشتی مشمول این فصل از قانون دریایی ایران شده، باید 3 ماه صبر کرد و سپس به دادگاه رفت.
فصل چهاردهم – مقررات متفرقه
فصل آخر کتاب قانون دریایی ایران دارای 5 ماده بوده که آخرین آن ماده 194 میباشد. در این فصل به مسائلی نظیر بیمه دریایی، جرائم دریایی، مرجع صدور گواهینامه دریایی و غیره اشاره دارد.
قوانین ترخیص کالا از گمرکات ایران
مطابق با قوانین شرکت‌های حمل و نقل دریایی ایران تمامی مالکین کشتی و تاجران باید تمام مراحل ترخیص کالا را طی کنند. این مراحل شامل موارد زیر می‌شود:
- روند اظهار و ترخیص: این مرحله باید مطابق با قوانین حمل و نقل دریایی در ایران انجام شود و از طریق سیستم الکترونیکی قابل اجراست
- ثبت اظهار: تکمیل اظهارنامه واردات یا صادرات توسط تاجران و ثبت آن در سیستم گمرک جمهوری اسلامی ایران
- پرداخت عوارض و مالیات: پرداخت تمامی عوارض نظیر 9 درصد ارزش افزوده، حقوق گمرکی و غیره
- بررسی و تایید اظهارنامه: بررسی و تایید تمام مدارک و اسناد وارد کننده یا صادر کننده توسط مامورین گمرک
- ارائه اسناد مورد نیاز به مامورین گمرک: در کنار تمامی اسناد فوق، ممکن است یک سری اسناد از سوی مامورین گمرک درخواست شود
- تطبیق اسناد: تمامی اسناد به منظور اعتبارسنجی و اثبات هویت باید توسط مامورین گمرک بررسی شوند
سخن پایانی
در این مطلب شما را با قوانین حمل و نقل دریایی در ایران آشنا کردیم. این قواینن در سال 1343 تکمیل و به عنوان مرجعی برای رعایت اصول حمل و نقل تعیین شد. تقریبا بیشتر این قوانین برگرفته از کنوانسیون‌های مهم بین المللی بوده و همگی توسط حقوق‌دانان برجسته ایرانی و خارجی تدوین شده‌اند. البته، سالانه مجلس جمهوری اسلامی برخی از بندهای آن را اصلاح میکند که برای آشنایی بیشتر باید کتاب قانون دریایی ایران را تهیه و مطالعه کنید. همچنین برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به سایت حمل و نقل بین‌المللی ستاره آبی دریا مراجعه کنید.
سلام.روز بخیر، لطفا در مورد حمل آهن آلات و یا میلگرد وارداتی ، آیا این نوع کالاها ، حمل روی عرشه مجاز است یا داخل کانتینر( زیر عرشه) و چه نوع خطراتی در روی عرشه ، کالاها را تهدید میکند مثل کالاهای مواد شیمیایی، زنگ زدگی و …لذا چه نوع کلوز بیمه ای متناسب حمل آن میباشد.
سلام روزتون بخیر. لطفا برای دریافت استعلامتون با شماره شرکت تماس بگیرید. داخلی ۲۳۵ آقای محمودی پاسخگوی شما هستند. یا شماره تماستون رو اعلام بفرمایید.