مقدمه
در صنعت حمل و نقل و صادرات و واردات کالاها، اصطلاحات و روش‌های گوناگونی وجود دارد که برای ورود به این صنعت و یا استفاده از خدمات شرکت‌های حمل و نقل بارها، بهتر است با آن‌ها آشنایی کامل داشته باشید. یکی از این اصطلاحات که کاربرد بسیار زیادی دارد فوب است، اما فوب چیست سوالی است که در ادامه این مطلب قصد داریم به آن بپردازیم و روش‌های مختلف قیمت گذاری و همینطور روش‌های مشابه آن را با یکدیگر مقایسه کنیم.
بنابر قوانین بین المللی در شرایط فوب، فروشنده وظیفه دارد، تمامی هزینه‌های کالا را تا محل اصلی (چه با هواپیما، چه با کشتی و چه با راه آهن) متقبل شود و تمامی هزینه‌های بعد از این مرحله اعم از کرایه حمل، بیمه، تعرفه‌های وارداتی و … را خریدار پرداخت کند. در ادامه این مطلب شرایط مختلف این پرداختی‌ها را بررسی میکنیم.
فوب چیست
اف او بی یا همان (FOB)، مخفف کلمه Free On Board می‌باشد و در واقع کلمه‌ای برای توصیف یک فرایند خاص حمل و نقل کالاها است. و به معنی قیمت تا لحظه تحویل بر روی کشتی است. برای آشنایی بیشتر با مفاهیم فوب چیست بهتر است بدانید، بنابر قوانین بین المللی در شرایط فوب، فروشنده موظف است تمامی هزینه‌های کالا را تا محل حمل اصلی پرداخت کند و پس از آن، تمامی هزینه‌ها به عهده خریدار می‌باشد.
تحویل کالا روی عرشه، یکی از انواع قوانین اینکوترمز می‌باشد. اینکوترمز در واقع مجموعه‌ای از قوانین بین المللی تجاری و از پیش تعریف شده می‌باشد که توسط اتاق بازارگانی بین المللی یا همان ICC منتشر شده است و به طور گسترده در معاملات تجاری بین المللی یا پروسه خریداری استفاده می‌شود. به کمک این دسته از قوانین، سازمان‌ها و بازرگانان قادر خواهند بود تا معاملات خود را بسیار راحت‌تر با طرفین مختلف، در کشورهای دیگر برقرار کنند.
اصطلاح فوب بدین معنا است که فروشنده تحویل کالا را هنگامی به انجام می‌رساند که کالا در بندر بارگیری تعیین شده، از لبه کشتی عبور می‌کند. به عبارت دیگر می‌توان گفت، خریدار از این لحظه به بعد، باید مسئولیت بار را به عهده بگیرد و تمامی هزینه‌های کالا و یا خطرات احتمالی در مسیر را به عهده بگیرد. اما برای آشنایی با کاربرد اصطلاح فوب چیست بهتر است بدانید که این روش تنها در حمل و نقل‌های دریایی کاربرد دارد.
روش‌های متفاوت تحویل کالا از تولیدکننده به خریدار
برای حمل و نقل فرا مرزی کالاها روش‌های متداولی در گروه‌های مختلف وجود دارد که این روش‌ها به شرح زیر است.
تحویل کالا در مبدا-گروهE
- EXW: این عبارت مخفف (Ex work) می‌باشد و در این روش کالا در مبدا تحویل داده می‌شود
تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدا-گروه F
- FCA یا Free Carrier: تحویل کالا به خریدار در مبدا، در این روش کالا در مبدا و داخل کامیون، ریل و هواپیما، با توجه به اینکه محل تحویل کشور خریدار باشد، بارگیری با خریدار است و نقطه ریسک می‌باشد. هزینه حمل و نقل و بیمه با خریدار است
- FAS: این عبارت مخفف (Free Alongside Ship) می‌باشد در این روش تحویل کالا در کنار کشتی و در مبدا صورت می‌گیرد و تمامی هزینه‌های بیمه و حمل و نقل با خریدار است. همچنین عقد قرارداد با بیمه و شرکت‌های حمل و نقل نیز با خریدار می‌باشد
- فوب چیست : این روش که پیشتر هم درباره آن صحبت کردیم، به معنای تحویل کالا بر روی عرشه کشتی و در مبدا می‌باشد. کار فروشنده زمانی که بارها به مرحله بارگیری رساند تمام است و از آن پس تمامی هزینه‌ها با خریدار می‌باشد
تحویل بار در مبدا به خریدار و پرداخت هزینه‌های حمل و نقل
- CFR: این عبارت مخفف کلمه Cost and Freight می‌باشد، در این روش وظایف فروشنده زمانی که بارها در کشتی بارگذاری شد به اتمام می‌رسد اما باید تمامی هزینه‌ها، بجز بیمه که با خریدار است، را پرداخت کند. در این روش عقد قرارداد با شرکت بیمه با خریدار و عقد قرارداد با شرکت حمل کننده بار با فروشنده می‌باشد
- CIF: این عبارت مخفف Cost Insurance and Freight می‌باشد در این روش، وظیفه پرداخت بیمه و هزینه‌های حمل و نقل بار تا مقصد انتخابی خریدار به عهده فروشنده می‌باشد. همچنین وظیفه بستن قراردادها با شرکت بیمه و حمل و نقل نیز به عهده فروشنده می‌باشد
- CPT: این عبارت مخفف Carriage Paid To می‌باشد و بیشتر برای حمل و نقل‌های ترکیبی زمینی و هوایی به کار می‌رود. در این روش، مسئولیت فروشنده در زمانی که کالاها در در اولین حمل کننده بارگذاری می‌شوند، خاتمه می‌یابد. در این روش هزینه‌های حمل و نقل با فروشنده و هزینه و عقد قرارداد با بیمه، به عهده خریدار می‌باشد
- CIP: این عبارت مخفف Carriage and Insurance Paid to می‌باشد و مخصوص حمل به روش‌های ترکیبی است. در این نوع از حمل و نقل، فروشنده، تا زمان رسیدن کالاها به دست خریدار در مقصد انتخاب شده، در قبال کالاها مسئول است و باید تمامی هزینه‌های بیمه و حمل بار را پرداخت کند. در این روش عقد قرارداد با شرکت بیمه و حمل و نقل بر عهده خریدار است اما خریدار باید قرارداد با بازرسی را عقد کنید
تحویل بار در مقصد-گروه D
- DAF: تحویل در مرز اعلام شده
- DES: تحویل در عرشه کشتی در مقصد
- DEQ: تحویل در اسکله مقصد
- DDU: تحویل در مقصد، بدون نیاز به پرداخت حقوق و یا عوارض گمرکی
- DDP: تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض
تفاوت سی آی اف و فوب چیست
اگر تازه به تجارت بین المللی روی آورده باشید، مطمئنا با دیدن این اصطلاحات حسابی گیج شده‌اید. در این بخش به این سوال که تفاوت سی آی اف و فوب چیست پاسخ می‌دهیم. در سی آی اف (CIF) فروشنده مسئول انتقال بارها به نزدیک‌ترین بندر، بار زدن آن‌ها، پرداخت هزینه‌های حمل و نقل دریایی و ارسال کالاها به بندر انتخابی خریدار است. اما در فوب، فروشنده تنها وظیفه انتقال بارها به نزدیک‌ترین بندر، برای بارگیری کالاها دارد و از آن به بعد تمامی مسئولیت‌های بارها به عهده خریدار می‌باشد.
قیمت خلیج فارس فوب چیست
برای آشنایی با قیمت فوب در خلیج فارس بهتر است مثال زیر را به خوبی مطالعه کنید.
فرض کنید کالایی در کشور قطر تولید شده است و تولید کننده کالای فرضی، برای آن 15 دلار هزینه کرده است و آن را 35 دلار بفروش می‌رساند. این کالا را بر روی کشتی بارگذاری کرده و به خلیج فارس رسانده و این فرایند نیز 5 دلار هزینه داشته است. با توجه به هزینه‌هایی که تا به اینجا تولیدکننده کالا متحمل شده است، خریدار در خلیج فارس می‌تواند این کالا را با قیمت 40 دلار تحویل بگیرد. سپس خریدار کالا، برای انتقال آن به تهران 10 دلار هزینه کرده است و در تهران به قیمت 50 دلار به بنکدار فروخته استو بنکدار نیز 10 دلار بابت انبار و 5 دلار بابت سود روی آن کالا کشیده و آن را با قیمت 65 دلار یه خرده فروشان فروخته است. پس از آن نیز خرده فروش کالاها را با 15 دلار سود و با قیمت 80 دلار در بازار عرضه کرده است.
در این پروسه انتقال بار از مبدا تولید تا زمان عرضه در بازار، کالا برای تولیدکننده 20 دلار هزینه داشته و تحویل گیرنده نیز آن را با قیمت 40 دلار در خلیج فارس تحویل گرفته است و مصرف کننده آن را در تهران با قیمت 80 دلار خریداری کرده است. در این صورت قیمت فوب محصول 40 دلار خواهد بود.
اما این قیمت نه تنها در خلیج فارس بلکه در نقاط دیگر دنیا مانند خلیج مکزیک و … نیز وجود دارد و با توجه به مقصد کالا تعیین می‌شود. اما برای آشنایی بیشتر با قیمت فوب چیست به فرمول زیر مراجعه کنید.
اصطلاح مقصد فوب چیست
مقصد فوب چیست اصطلاحی است که بدین معنا است که مالکیت بارها تا زمانی که به مقصد انتخاب خریدار برسد برای فروشنده است و پس از رسیدن بار به مقصد تماما به مالکیت خریدار در خواهد آمد.
تفاوت EXW، CNF و فوب چیست
در EXW، به این معنا است که فروشنده کالا را تا محل مشخص شده حمل می‌کند و در آنجا خریدار هزینه‌های حمل و نقل را متحمل متحمل می‌شود. اما همانطور که بیان شد در فوب تمامی این هزینه‌ها به عهده خریدار می‌باشد و در واقع خریدار مسئول بار است. اما در CNF تمامی هزینه‌ها به عهده تولیدکننده می‌باشد و خریدار تنها مسئول بیمه کردن بارها می‌باشد.
کدام یکی از روش‌های انتقال بهتر است؟
اگر شما خریدار هستید مطمئنا بهترین انتخاب برای شما فوب است، زیرا با استفاده از این روش می‌توانید پول بیشتری را ذخیره کنید. اما اگر شما فروشنده کالا هستید، روش پیشنهادی ما به شما CIF است. در این روش شما لازم است تا تمامی کالاها را به نزدیک‌ترین بندر ببرید و آن‌ها را در کشتی‌ها بارگذاری کنید و به مقصد تعیین شده از طرف خریدار ارسال کنید. در این روش شما می‌توانید سود بیشتری را از خریدار بگیرید. پس اگر فروشنده هستید بهتر است روش CIF را انتخاب کنید.
سخن پایانی
در این مطلب از وب‌سایت ستاره آبی دریا، روش‌های مختلف برای انتقال بارها را بیان کردیم و سوال اصلی فوب چیست را به طور کامل بررسی کردیم. برای انتقال کالاها، چه شما صادرکننده باشید چه وارد کننده، باید با روش‌های مختلف و شرایط هر یکی از آن‌ها به طور کامل آشنایی داشته باشید و بهترین روش را برای گرفتن سود بیشتر و یا خرید با قیمت پایین‌تر را انتخاب کنید.
