مقدمه
در چند سال اخیر رابطه کانتینر با تجارت جهانی، کیفیت، ایمنی و محیط زیست مورد توجه بسیاری از سازمان‌های بین المللی قرار گرفته است. از ویژگی‌های کانتینر می‌توان به امکان ترانزیت کالا از مرزهای بین المللی و همچنین امکان کنترل آن توسط گمرکات در سراسر جهان اشاره کرد؛ چراکه هر کانتینر به صورت مجزا از شناسنامه کانتینر یا همان شناسه کاربری برخوردار است. از آنجایی که تشخیص نوع بار و شناسایی کانتینرها یکی از مهمترین فاکتورها در حمل و نقل دریایی می‌باشد، لازم است که تحول فرایند لجستیک در صنعت کشتیرانی بررسی شود.
در این مطلب وبلاگ شرکت حمل و نقل بین المللی ستاره آبی دریا سعی شده است تا نحوه شماره‌گذاری کانتینرها مطابق با استاندارد 6346 ISO بررسی و اطلاعاتی مفید در خصوص صنعت لجستیک ارائه شود. در پایان نیز پیشنهاداتی در زمینه عملیات لجستیکی ارائه می‌شود تا شما با چشمانی باز وارد این عرصه شوید.
مروری بر تاریخچه و شناسنامه کانتینر
پیشرفت تکنولوژی در زمینه حمل و نقل موجب شده است تا متصدیان حمل و نقل تمام تلاش خود را به کار گیرند تا کالاها با سرعت بیشتری به مقصد برسند. کانتینر یکی از ابزارهایی است که موجب تسهیل حمل و نقل بین المللی می‌شود. استفاده از کانتینر از اوایل دهه 1970 مرسوم گردید و کانتینرهای استاندارد 2 الی 3 سال بعد وارد عرصه حمل و نقل دریایی شدند؛ به گونه‌ای که بسیاری از هزینه‌های حمل و نقل و بسته‌بندی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافتند. در واقع، استاندارد کانتینرها هر کدام باید در هر مسیر تجاری با توجه به تعداد دفعاتی که جابه‌جا می‌شوند، محاسبه شوند.
شناسنامه کانتینر را می‌توان بر اساس وزن، اندازه و ابعاد تعیین کرد. طبق استانداردی که موسسه استاندارد بین المللی ISO پیشنهاد کرده، بهتر است از کانتینرهایی با طول 10-20-30-40 فوتی استفاده کرد. البته، در عصر جدید حمل و نقل، برخی از کشورها اقدام به استفاده از کانتینرهایی با طول 45 و عرض 8 با ارتفاع 9.60 فوتی کرده‌اند. یکی از ویژگی‌های کانتینر شبیه بودن آن‌ها از نظر ابعاد در سراسر جهان است که این امر شناسایی آن‌ها را بسیار دشوار می‌کند. از این رو، لزوم درج شماره شناسایی بر روی هر کانتینر ضروری بوده و تمام شرکت‌های حمل و نقل باید برای کانتینرهای خود یک شماره سند منحصربفرد ایجاد کنند.
شناسنامه کانتیر چه جزئیاتی را در بر می‌گیرد؟
شماره‌گذاری و درج علائم بر روی کانتینرها علاوه بر تسهیل شناسایی ، اطلاعاتی مفید نظیر نوع و ظرفیت هر کانتینر را برای متصدیان گمرک فراهم می‌کند. 6346 ISO یک استاندارد بین المللی برای علامت‌گذاری و شناسایی هر کانتینر بوده که توسط دفتر بین المللی BIC گردآوری شده است. جزئیات شناسنامه هر کانتیر که در اصطلاحات حمل و نقل دریایی نیز می توانید ان ها را پیدا کنید عبارت است از:
- شماره شناسایی
- کد نوع و اندازه
- لوح تایید گمرکی
- کد کشور، اندازه و نوع کانتینر
- علامت سازمان رده بندی
- لوح تایید ایمنی
- خصوصیات عملیاتی کانتینر
در واقع، شماره شناسنامه کانتینر موجب می‌شود تا کانتینرها هرگز با یکدیگر اشتباه گرفته نشوند و این امر جابجایی آن‌ها را آسان می‌کند. لازم به ذکر است که شماره شناسایی هر کانتینر مانند کد ملی افراد منحصربفرد بوده و هرگز یک شماره برای دو کانتینر صادر نمی‌شود. این شماره از 4 حرف لاتین و 7 عدد تشکیل شده است. این شماره‌ها شامل سه بخش “کد مالک”، “شماره سری” و “شماره تطبیق” می‌شوند. نمونه یک شماره شناسایی کانتینر به شرح زیر است:
- CSQU3053476
تمامی این چهار حرف و هفت عدد، شماره شناسنامه کانتینر را تشکیل داده و نباید هیچ قسمتی از آن را موقع بررسی حذف کرد. از آنجایی که شماره شناسایی کانتینر در سراسر جهان اعتبار دارد، به یک متصدی بین المللی برای نظارت کردن بر آن احتیاج است که مسئول این امر دفتر بین المللی کانتینر می‌باشد. این دفتر که مرکز آن در کشور فرانسه واقع است در سال 1933 تحت حمایت اتاق بین المللی بازرگانی تاسیس شد. هدف از تاسیس آن نیز ارتقای تجارت کانتینری از طریق افزایش سطح همکاری بین سازمان‌های مختلف تجاری بود. در سال 1960 بود که این دفتر توسط سازمان جهانی استاندارد به عنوان تنها مرکز ثبت و شناسایی مالکیت کانتینر انتخاب شد.
کد مالکیت شناسنامه کانتینر چیست؟
کد BIC همان کد مالک است که توسط این دفتر به صاحب کانتینر تعلق می‌یابد. در بیشتر مواقع این کد به حرف لاتین U ختم می‌شود که این حرف برای کانتینرهای دریایی استفاده می‌شود. شماره سری نیز یک عدد 6 رقمی بوده و به انتخاب مالک به هر یک از کانتینرهای تحت مالکیت وی اطلاق می‌گردد. آخرین عدد از شماره شناسایی کانتینرها ” شماره تطبیق ” می‌باشد.
البته، این عدد با شماره سری و کد مالک رابطه ریاضی داشته و نمی‌تواند دلخواه باشد؛ به گونه‌ای که در صورت شک داشتن به کد شناسایی کانتینر می‌توان ارتباط ریاضی بین اعداد را محاسبه و از صحت آن اطمینان حاصل کرد. این شماره ممکن است گاهی با کمی فاصله از شماره سری درج شود و گاهی هم ممکن است در یک مربع قرار گیرد که خود مربع نیز جزئی از شماره شناسنامه کانتینر است.
رابطه ریاضی شماره تطبیق
در این رابطه ریاضی به هر یک از حروف لاتین یک عدد نسبت داده شده است. به طور کلی، اعداد همیشه با رقم 10 شروع می‌شوند. در واقع، طبق استانداردی که در مطالب فوق اشاره شد، مضارب 11 حذف شده و چهار حرف لاتینی که مربوط به مالک است به عدد تبدیل شده است. به عنوان مثال مضارب 11-22-33 حذف شده‌اند. سپس، این 4 حرف با 6 عدد شماره سری اقدام شده و یک عدد 10 رقمی ایجاد می‌کنند. سپس، این اعداد را در نرم‌افزارهای پیشرفته که برای شناسایی این کدها طراحی شده‌اند وارد می‌کنیم.
این نرم افزار که MATLAB نام دارد مطابق با فرمول ریاضی که برای آن تعریف شده اقدام به محاسبه اعداد کرده و در پایان یک عدد را نشان می‌دهد. این عدد در واقع همان “شماره تطبیق” کانتینر است که باید با شماره درج شده بر روی آن مطابقت داشته باشد. در غیر این صورت بار شما توقیف شده و به عنوان کالای قاچاچ با آن رفتار می‌شود.
نحوه کد گذاری شناسنامه کانتینر
بسیاری از کانتینرها به روش استاندارد ISO 6346شماره گذاری نمی‌شوند و روش کد گذاری آن‌ها به دو صورت زیر می‌باشد:
بر اساس کد نوع و اندازه
برای درک این موضوع بهتر است کد شناسایی مقابل را در نظر بگیرید: SBAU 293608 6 22 G1
- نماد اول بیانگر کد طول کانتینر است.
- نماد دوم کد پهنا و ارتفاع کانتیر می‌باشد.
- نماد سوم و چهارم نیز بیانگر نوع کانتینر است.
بر اساس کد کشور، اندازه و نوع کانتینر
برای درک بهتر موضوع مطابق با مورد قبلی به همان کد توجه کنید تا شماره شناسنامه کانتینر را به این روش نیز بشناسید. اکثر کشورهای دنیا بر اساس استاندارد ISO 3166 با 2 حرف شماره گذاری شده‌اند.
- 2 حرف اول بیانگر نام کشوری است که کانتینر در آن به ثبت رسیده است.
- 2 عدد بعدی نیز به ترتیب بیانگر طول و ارتفاع کانتینر هستند.
خصوصیات عملیاتی کانتینر
در کنار شماره شناسنامه کانتینر برخی از نشانه‌ها وجود دارد که بیانگر خصوصیات پنهان و عملیاتی کانتینرها می‌باشد. خصوصیاتی نظیر وزن (خالی یا پر)، حداکثر وزن ناخالص، حجم داخل کانتینر و حداکثر وزن خالص کانتینر که هر کدام با نمادی نشان داده می‌شوند.
- وزن کانتینر خالی: محاسبه و تعیین وزن اصلی کانتینر به همراه متعلقات جانبی بدون در نظر گرفتن بار
- حداکثر وزن ناخالص: حداکثر وزن باری که یک کانتینر مجاز به داشتن آن است.
- حداکثر وزن خالص: در شناسنامه کانتینر این شماره بسیار مهم بوده و بیانگر بار و لوازم جانبی حمل بار می‌باشد.
- حجم کانتینر: حجم خالص مجازی که هر کانتینر برای بارگیری می‌تواند داشته باشد و با متر مکعب محاسبه می‌شود.
لوح تایید ایمنی
این لوح حکایت از این دارد که شماره شناسنامه کانتینر مورد تایید متصدیان دفتر بین المللی BIC واقع شده است. این لوح زمانی به مالکین تعلق می‌گیرد که کانتینر آن‌ها تمام آزمون‌های کنوانسیون کانتینرها را در این دفتر طی کرده باشد. این لوح شامل علائم زیر می‌شود:
- شماره شناسایی
- حداکثر وزن ناخالص
- شماره و کشور تایید کننده
- سال ساخت
- تاریخ تجدید آزمون‌های کانتینر
- حداکثر تحمل فشار وزن سایر کانتینرها (زمانی که یک کانتینر بر روی کانتینر دیگر قرار می‌گیرد)
- فشاری که با آن کانتینر مورد تست قرار گرفته شده است.
علامت سازمان رده بندی و بازرسی شناسنامه کانتینر
این سازمان‌ها در واقع موسساتی غیر دولتی هستند که با انجام آزمون‌های خاص اقدام به توسعه استاندارد صنایع مختلف می‌کنند. این سازمان مورد تایید کشورهای عضو کنوانسیون کانتینرهای ایمن CSC بوده و مالکان کانتینرها این سازمان را به عنوان مرجعی رسمی برای انجام آزمون کانتینر می‌دانند. هنگامی که کانتینرها مورد تایید این سازمان قرار گرفتند، علامت لوگوی آن به همراه نماد CSC plate بر روی کانتینرها درج می‌شود.
لوح تایید گمرکی نیز به معنی آن است که فضای داخلی کانتینر به گونه‌ای طراحی شده است که امکان بازرسی آن توسط متصدیان امر وجود داشته باشد. جنس این لوح از فولاد ضد زنگ بوده و در قسمتی از کانتینر نصب می‌شود. در صورتی که کانتینری فاقد این لوح باشد، امکان ترانزیت آن وجود نداشته و هنگام مشاهده توسط ماموران گمرک بلافاصله توقیف می‌شود. بنابراین حتما تمام آزمون‌های استاندارد را طی کرده و با خیالی راحت اقدام به ترانزیت کانتینرها به سراسر جهان کنید.
سخن پایانی
با توجه به رشد روزافزون تجارت بین المللی در دنیا و همچنین برنامه‌ریزی سازمان‌های دریایی برای تسهیل روند ترانزیت و همچنین کسب درآمد بیشتر از فرایند تخلیه و بارگیری کانتینرها، شناسنامه کانتینر می‌تواند این امر را محقق سازد. این درحالی است که، افزایش حجم مبادلات بین المللی لزوم استفاده از کانتینرها را بیش از پیش ضروری کرده که این امر ایجاب می‌کند تا قوانین جدید برای آن وضع شود. قوانینی که روند حمل و نقل آن‌ها را از پیش ساده‌تر کند. با توجه به افزایش تعداد کانتینرها در جهان و همچنین کنترل مداوم آن‌ها در مسیرهای آبی و بنادر، استفاده از سیستم کنترلینگ رادیویی – ماهوارهای توصیه می‌شود. به گونه‌ای از طریق اینترنت و فضا به راحتی می‌توان استانداردهای هر کانتینر را رصد کرد.
