حدود 100 سال قبل صنعت حمل و نقل هوایی جهان کار خود را آغاز کرد و تاریخچه حمل و نقل هوایی آغاز شد. البته در ابتدای کار این صنعت یا همان دوران آماتوری پرواز، شرایط خیلی جالب بود. شاید تعجب کنید اگر بگوئیم در آن زمان سفر هوایی بسیار لوکس و خاص بود. به شکلی که بسیاری از هواپیماها تنها با یک سرنشین به پرواز در می‌آمدند و روباز بودند و خلبان یا مسافران می‌توانستند از هوای آزاد و مناظر بکر لذت ببرند. تصور این شرایط در حال حاضر کمی مشکل است.
جالب است بدانید که در زمان‌های قدیم، سفر با هواپیما به همین اندازه لذت بخش بود و خلبان می‌توانست در حالی که از هوای اطراف لذت می‌برد، مسیر خود را طی کند.
سفر با هواپیما در جهان امروز یک امر بدیهی به حساب می‌آید. این موضوع تا اندازه‌ای عادی شده است که ممکن است شما بدون اینکه از چگونگی شرایط پرواز اطلاع داشته باشید و بدانید که چه چیزی امنیت جانی شما را ضمانت می‌کند و آیا هر شرکت هوایی قابل اطمینان است یا خیر، بارها و بارها سوار هواپیما شوید.
تاریخچه حمل و نقل هوایی
در این بخش از مطلب تصمیم داریم در خصوص به جزئیات تاریخچه حمل و نقل هوایی بپردازم. در هفتم نوامبر سال 1910 میلادی در کشور آمریکا نخستین پرواز باربری هوایی به انجام رسید. این پرواز کارگو یا CARGO نام داشت. مسیر این پرواز بین کلمبوس و دیتون بود که در اوهایو به انجام رسید. خلبانی به اسم فیلیپ اروین پاملی یک هوپیمای شرکت رایت را در فاصله حدود 105 کیلومتری (65 مایل) به پرواز در آورد.
این فرد یک هواپیما با باری که حاوی یک بسته بار 200 پوندی ابریشم بود را با اهداف تبلیغاتی و برای شروع کار یک فروشگاه بزرگ، خلبانی کرد. در همان سال یک روزنامه با برادران رایت مصاحبه کرد که آن‌ها طی این مصاحبه گفتند: که این پرواز توانسته فاصله کلمبوس و دیتون را در مدت زمان 66 دقیقه پیموده است. اما مدت زمان پیمایش این مسیر 57 دقیقه ثبت شده است و رکورد بین‌المللی آن دوره را به خود اختصاص داده بود. این رکورد همچنان در تاریخچه حمل و نقل هوایی باقی مانده است.
اولین پرواز پست هوایی
نخستین پرواز رسمی پست هوایی در سراسر جهان هم در 18 فوریه سال 1911 در یک نمایشگاه مجلل، در استان‌های اوود و همچنین آگار اتفاق افتاد. وظیفه برگزاری نمایشگاه هواپیمایی که بر عهده والتر وینگهام بود که از شخص ژنرال ژاندارمری در کشور هند مجوز گرفت. این پرواز جهت تامین کردن تمامی خدمات پست هوایی و برای تولید کردن تبلیغات نمایشگاه و همچنین جمع‌آوری مقداری پول برای کمک به خیریه به انجام رسید. این نخستین پرواز در قالب پست هوایی بوده که خلبانی آن را هنری پیکه برعهده داشت.
در نهایت این پرواز حدود 6500 نامه را در فاصله حدود 8 مایلی یا همان 13 کیلومتری از الله آباد تا ناینی که به عنوان نزدیک‌ترین ایستگاه خطی شهر بمبئی-کلکته به نمایشگاه شناخته می‌شد، پرواز کرد. هواپیمایی که برای این پرواز به کار گرفته شده بود، یک نوع هواپیمایی بی سیم بود با نام HUMBER-SOMMER بود که با قدرتی نزدیک بر 50 اسب بخار و در مدت زمان نیم ساعت فرآیند ارسال نامه‌ها را به پایان رساند.
سرویس ارسال پست هوایی
اولین سرویس ارسال پست هوایی روز نهم سپتامبر سال 1911 در بریتانیای کبیر در حومه لندن هاندون و اداره پستی به اسم پست مستر جنرال یا POSTMASTER GENERAL انجام شد. این اقدام قسمتی از جشن قهرمانی شاه جورج پنج بود که توسط والتر وینگهام که ناظر و شاهد آزمایش موفق پرواز پست هوایی در هند بود، شکل گرفت. این اتفاق نیز در تاریخچه حمل و نقل هوایی جهان به یادگار مانده است. در ضمن سرویس ارسال پست هوایی موفق شد که در کمتر از 30 روز حدود 36 بسته را با مقاصد گوناگون برساند.
با شروع دهه بیستم قرن 20، حمل و نقل هوایی با سرعت بسیار زیادی پیشرفت کرد. چون در آن زمان کارفرمایان و همچنین مالکین صنایع متوجه شدند که هواپیما توانایی حمل مال‌های گران‌قیمت و کم حجم را در سرعت بسیار بیشتری نسبت به حمل و نقل دریایی و قطار حمل می‌کند.در حال حاضر در ایران ما در شرکت ستاره آبی دریا قادر به حمل بار سنگین هوایی، حمل مایعات، حمل انواع باتری، حمل کالاهای خطرناک، حمل Door To Door و سرویس حمل اسناد می باشیم.
پرواز برنامه‌ریزی‌شده
اولین پروازی که به صورت کاملا برنامه‌ریزی شده برای فریت بار از شهر لندن به سمت پاریس پرواز کرد، فقط و فقط یک مسافر داشت. این هواپیما با تنها یک سرنشین محموله چرم را برای تولیدکنندگان کفش و همچنین مواد غذایی برای یک رستوران معتبر در پاریسف حمل می‌کرد. در ضمن نسخه اصل فیلم‌های سینمایی هم از اول کار حمل و نقل هوایی بارهای همیشگی این صنعت بود. نسخه اصلی فیلم‌های سینمایی با هواپیماهای آن زمان به مراکز کپیبرداری فرستاده می‌شد و بعد از مدتی جهت پخش به سینماهای داخل قاره اروپا ارسال می‌گردید.
به وجود آمدن صنعت پرواز
شرکت هوایی آئرومارین (AEROMARINE) در کشور آمریکا، نخستین دفتر هواپیمایی را برای به فروش رساندن بلیت در سال 1922 میلادی راه‌اندازی کرد. همچنین اولین آژانس هواپیمایی که یک هواپیمای بوئینگ 247 داشت، موفق شد در سال 1933 مسافران خود را با سلامت کامل در آسمان حمل و نقل کند. یکی از ماندگارترین موضوعات در خصوص تاریخچه حمل و نقل هوایی، همین مورد است.
جالب است بدانید تنها 10 نفر مسافر این هواپیما بودند که با سرعت نزدیک بر 200 مایل سفری خاطره‌انگیز را سپری کردند. یکی از نکات جالب در خصوص این اتفاق، نظر مردم جهان بود که مدعی بودند این رخداد معجزه خداوند بزرگ بوده و باورنکردنی است. این اتفاق، تنها آغاز ایجاد صنعتی بود که در حال حاضر به طور سالانه بیش از 675 میلیارد دلار گردش مالی دارد و از بزرگترین و درآمدزاترین صنایع جهان است.
نسل جدید هواپیماهای مسافربری
در دهه‌های 50 و 60 میلادی سفر با هواپیما بسیار باکلاس بود و هر فردی که با هوپیما سفر می‌کرد، یک سبک زندگی بسیار خاص داشت. در همان دوران به که کلمات جت ستر (JET SETTER) و جت ست (JET SETTE ) بر سر زبان‌ها افتاد. اصطلاح JET SETTER به معنای افراد ثروتمند سوار بر جت بود. در واقع این اصطلاح را زمانی به کار می‌بردند که افراد پولدار توان مالی لازم برای سفر با هواپیما را داشتند. در آن دوران اغلب افرادی که بلیت هواپیما خریداری می‌کردند، افراد بسیار ثروتنمند و مرفه بودند.
در تاریخچه حمل و نقل هوایی آمده است که این افراد با جواهرت بسیار گران قیمت خود و پالتوی شیک خود به فرودگاه‌ها پا می‌گذاشتند و با این کار ثروت خود را به رخ می‌کشیدند. در آن زمان سفر با هواپیما به منظور این بود که ثروتمندان نشان دهند چه زندگی لوکس و باکلاسی دارند. در واقع بیشتر به این دلیل بود تا اهداف حمل و نقل سریع و بدون دردسر؛ اما همانطور که میدانید هم‌اکنون این وضعیت تغییرات بسیار زیادی کرده و هر فردی می‌تواند به سادگی سوار هواپیما شود.
تاریخچه حمل و نقل هوایی در ایران
شروع حمل و نقل هوایی در کشورمان به سال 1304 هجری شمسی مربوط می‌شود. این اتفاق 22 سال بعد از اولین پرواز هواپیما در دنیا توسط برادران رایت افتاد. با به پایان رسیدن جنگ جهانی دوم، آغاز فعالیت آژانس هواپیمایی ایران کلید خورد. این آژانس موفق شد در سال 1325 هجری شمسی، بالغ بر 11 هزار نفر مسافر را حمل و نقل کند که در آن دوران یک اتفاق بسیار خوب برای کشورمان بود. 8 سال بعد هم شرکت هواپیمایی پارس به دست بخش خصوصی شروع به کار کرد. اهداف اصلی این شرکت حمل کالا در ایران و همچنین جابجایی زائران خانه خدا بود که از مسافران اولیه این پروازها بودند.
سخن پایانی
در این مطلب در خصوص تاریخچه حمل و نقل هوایی صحبت کردیم. همچنین نکاتی را در خصوص سیستم حمل و نقل هوایی قرن بیست تاکنون بیان کردیم و در نهایت به طور خلاصه به تاریخچه حمل و نقل هوایی در ایران پرداختیم. با شروع قرن 20 میلادی سفر هوایی یک آرزوی دست نیافتنی به نظر میرسید، اما امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی هر فردی می‌تواند از سفر با هواپیما لذت ببرد.
